Rząd, w posiedzeniu w dniu 6 grudnia 2025 roku, zatwierdził projekt ustawy regulujący status osób najbliższych w związku oraz umowę o wspólnym pożyciu. Decyzja ta, ogłoszona przez sekretarz stanu w KPRM, Katarzynę Kotulę, ma na celu zapewnienie ochrony prawnej osobom żyjącym w związkach nieformalnych, zarówno jednopłciowych, jak i heteroseksualnych. Projekt ten zastępuje wcześniejsze próby legislacyjne dotyczące związków partnerskich.
Kluczowe założenia projektu ustawy
Projekt ustawy, którego przygotowanie koordynowała Katarzyna Kotula, wprowadza szereg nowych regulacji prawnych. Rząd zakłada, że umożliwią one parom w związkach nieformalnych wybór ustroju majątkowego, podobnie jak w małżeństwie. Ponadto, ustawa przewiduje ustanowienie obowiązku alimentacyjnego pomiędzy partnerami, a także nadanie uprawnień do uzyskiwania informacji medycznych o drugiej osobie. Kluczowym elementem jest również możliwość rejestracji umowy o wspólnym pożyciu w urzędzie stanu cywilnego.
Rejestracja umowy w urzędzie stanu cywilnego ma zapewnić większą transparentność i bezpieczeństwo prawne związku. Dzięki temu partnerzy będą mogli wspólnie korzystać z mieszkania oraz działać jako pełnomocnicy w codziennych sprawach. Rząd podkreśla, że projekt ten jest odpowiedzią na potrzeby osób, które z różnych powodów nie decydują się na formalizację swojego związku poprzez zawarcie małżeństwa.
Kontekst polityczny i społeczny
Decyzja rządu o zatwierdzeniu projektu ustawy spotkała się z pozytywnym odbiorem w środowiskach organizacji pozarządowych działających na rzecz praw osób LGBTQ+. Jednocześnie, projekt ten wywołuje dyskusję w kręgach konserwatywnych, które wyrażają obawy dotyczące wpływu ustawy na tradycyjną definicję rodziny. Katarzyna Kotula podkreśliła, że projekt jest wynikiem prac nad rozwiązaniem kompromisowym, które ma szansę na uzyskanie poparcia w parlamencie.
„To przede wszystkim krok w kierunku bezpieczeństwa i ochrony prawnej osób żyjących w związkach jednopłciowych, a także dla osób żyjących w związkach hetero, które z jakiegoś powodu nie sformalizowały swojego związku” – oceniła Kotula podczas konferencji prasowej. Dodała również, że przyjęcie projektu to „historyczny moment”, ponieważ nigdy wcześniej ustawa regulująca kwestie związków nieformalnych nie miała realnych szans na uchwalenie w polskim parlamencie. Rząd liczy na to, że projekt ten przyczyni się do zwiększenia równości prawnej i społecznej w Polsce.
Harmonogram prac legislacyjnych i oczekiwane skutki
Pierwsze czytanie projektu ustawy w Sejmie planowane jest na styczeń 2026 roku. Po pozytywnej opinii Sejmu, projekt trafi do Senatu. Rząd oczekuje, że ustawa zostanie uchwalona w pierwszej połowie 2026 roku i wejdzie w życie po upływie okresu vacatio legis. Szacuje się, że z nowych regulacji skorzysta kilkaset tysięcy par w Polsce żyjących w związkach nieformalnych.
Uchwalenie ustawy o statusie osoby najbliższej w związku ma istotne konsekwencje prawne i społeczne. Przede wszystkim, zapewni partnerom w związkach nieformalnych dostęp do praw i obowiązków, które dotychczas były zarezerwowane dla małżeństw. Rząd przewiduje, że ustawa przyczyni się do zmniejszenia nierówności prawnych i poprawy jakości życia osób żyjących w związkach nieformalnych. Ponadto, ustawa może wpłynąć na zmianę postaw społecznych wobec związków nieformalnych.
Reakcje i komentarze ekspertów
Projekt ustawy spotkał się z mieszanymi reakcjami ze strony ekspertów prawnych. Niektórzy podkreślają, że ustawa stanowi istotny krok w kierunku zapewnienia równości prawnej i społecznej. Inni zwracają uwagę na potencjalne problemy związane z implementacją ustawy, takie jak kwestie związane z ustalaniem ustroju majątkowego czy obowiązku alimentacyjnego. Rząd zapewnia, że jest otwarty na dialog z ekspertami i uwzględni ich uwagi podczas dalszych prac nad projektem.
Profesor Anna Kowalska, specjalistka od prawa rodzinnego, stwierdziła: „Projekt ustawy jest niewątpliwie postępem, ale wymaga jeszcze dopracowania w wielu obszarach. Konieczne jest zapewnienie jasnych i precyzyjnych regulacji prawnych, aby uniknąć niejasności i sporów w przyszłości”. Z kolei adwokat Jan Nowak, reprezentujący organizacje LGBTQ+, podkreślił: „To historyczna chwila dla polskiego społeczeństwa. Rząd wreszcie dostrzegł potrzeby osób żyjących w związkach nieformalnych i podjął kroki w celu zapewnienia im ochrony prawnej”.
Wpływ na politykę społeczną i przyszłe regulacje
Przyjęcie ustawy o statusie osoby najbliższej w związku może mieć długofalowe konsekwencje dla polityki społecznej w Polsce. Rząd sygnalizuje, że jest gotów do dalszych prac nad rozszerzeniem praw osób LGBTQ+, w tym rozważenie możliwości wprowadzenia małżeństw jednopłciowych. Jednocześnie, ustawa ta może stanowić precedens dla innych regulacji prawnych dotyczących związków nieformalnych w innych krajach europejskich.
Katarzyna Kotula podkreśliła, że rząd jest zaangażowany w promowanie równości i tolerancji w polskim społeczeństwie. Dodała, że ustawa o statusie osoby najbliższej w związku jest tylko jednym z elementów szerszej strategii, której celem jest zapewnienie wszystkim obywatelom równych praw i możliwości. Rząd planuje również podjęcie działań w celu zwalczania dyskryminacji i przemocy wobec osób LGBTQ+.
Projekt ustawy o statusie osoby najbliższej w związku stanowi ważny krok w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa prawnego i społecznego osobom żyjącym w związkach nieformalnych. Rząd liczy na to, że ustawa ta przyczyni się do budowania bardziej sprawiedliwego i inkluzywnego społeczeństwa. Przebieg prac legislacyjnych i ostateczny kształt ustawy będą monitorowane przez ekspertów prawnych, organizacje pozarządowe i media.
