Decyzja prezydenta Karola Nawrockiego o przeniesieniu Okrągłego Stołu z pałacu Prezydenckiego do Muzeum Historii Polski, ogłoszona 18 grudnia 2023 roku, wywołała szeroką debatę publiczną. Najnowszy sondaż IBRiS przeprowadzony na zlecenie „Rzeczpospolitej” ujawnia, że społeczeństwo jest podzielone w ocenie tej decyzji, a poparcie dla niej różni się w zależności od wieku i preferencji politycznych respondentów.
Kontrowersje wokół przeniesienia symbolu transformacji
Okrągły Stół, będący symbolem polskiej transformacji ustrojowej z 1989 roku, przez lata znajdował się w pałacu Prezydenckim. Decyzja o przeniesieniu tego historycznego mebla do Muzeum Historii Polski, gdzie ma stać się centralnym elementem wystawy stałej planowanej na rok 2027, spotkała się z krytyką ze strony opozycji. Argumentowano, że przeniesienie stołu jest próbą przekreślenia jego historycznego znaczenia i marginalizacji roli dialogu w procesie demokratycznych zmian. Prezydent Nawrocki bronił swojej decyzji, podkreślając, że Okrągły Stół powinien być dostępny dla wszystkich Polaków i prezentowany w kontekście historycznym.
Wyniki sondażu: podziały pokoleniowe i polityczne
Z badania IBRiS wynika, że 51% ankietowanych pozytywnie ocenia decyzję o przeniesieniu Okrągłego Stołu. Przeciwko tej decyzji opowiada się 30,8% respondentów, a 18,2% nie ma na ten temat zdania. Największe poparcie dla przeniesienia stołu odnotowano wśród osób w wieku 40-49 lat (72% pozytywnych ocen), podczas gdy najmniejsze – wśród młodych dorosłych w wieku 18-29 lat (39% poparcia). Seniorzy powyżej 70. roku życia podzielili się niemal po połowie – 48% zgadza się z decyzją, a 40% jest jej przeciwnych.
Silne powiązania z preferencjami politycznymi
Sondaż ujawnił również silne powiązania między opinią na temat przeniesienia Okrągłego Stołu a preferencjami politycznymi respondentów. Aż 84% wyborców Prawa i Sprawiedliwości popiera decyzję prezydenta Nawrockiego. Z kolei w elektoracie Koalicji Obywatelskiej zdecydowana większość (70%) wyraziła sprzeciw wobec tej decyzji. Podobne podziały widać wśród wyborców innych ugrupowań – 41% wyborców Trzeciej Drogi zgadza się z przeniesieniem stołu, podczas gdy 70% wyborców Nowej Lewicy jest temu przeciwnych. Największe poparcie dla działań prezydenta Nawrockiego odnotowano wśród wyborców Konfederacji, gdzie aż 91% respondentów oceniło decyzję pozytywnie.
Metodologia badania i próba badawcza
Badanie IBRiS zostało przeprowadzone metodą telefonicznych wywiadów kwestionariuszowych wspomaganych komputerowo (CATI) w dniach 19-20 grudnia 2023 roku. Próba badawcza objęła 1068 osób. Próba została dobrana w sposób reprezentatywny dla struktury demograficznej Polski. Wyniki badania zostały zweryfikowane statystycznie, aby zapewnić ich wiarygodność. Analiza danych wykazała istotne różnice w opiniach w zależności od wieku, płci, wykształcenia i miejsca zamieszkania respondentów.
Kontekst polityczny i historyczny decyzji
Decyzja o przeniesieniu Okrągłego Stołu z pałacu Prezydenckiego należy rozpatrywać w szerszym kontekście politycznym i historycznym. Prezydent Nawrocki, reprezentujący prawicową opcję polityczną, od dłuższego czasu krytycznie wypowiadał się o Okrągłym Stole, zarzucając mu zawarcie kompromisów z komunistycznymi władzami. Przeniesienie stołu do muzeum można interpretować jako próbę reinterpretacji historii i podkreślenia roli opozycji antykomunistycznej w procesie transformacji ustrojowej. Z drugiej strony, krytycy decyzji argumentują, że Okrągły Stół był niezbędnym krokiem na drodze do demokracji i nie powinien być deprecjonowany.
Reakcje środowisk historycznych i muzealnych
Decyzja prezydenta Nawrockiego wywołała również dyskusję w środowiskach historycznych i muzealnych. Niektórzy historycy podkreślają, że Okrągły Stół jest ważnym artefaktem historycznym i powinien być prezentowany w sposób rzetelny i obiektywny. Inni zwracają uwagę na konieczność uwzględnienia różnych perspektyw i interpretacji w prezentacji historii Okrągłego Stołu. Dyrekcja Muzeum Historii Polski zapowiedziała, że przygotowując wystawę stałą, uwzględni wszystkie punkty widzenia i zapewni dostęp do rzetelnych informacji na temat Okrągłego Stołu. Muzeum planuje również zorganizować szereg wydarzeń edukacyjnych i konferencji naukowych poświęconych historii Okrągłego Stołu.
Przyszłość Okrągłego Stołu w Muzeum Historii Polski
Przeniesienie Okrągłego Stołu do Muzeum Historii Polski wiąże się z koniecznością przeprowadzenia prac konserwatorskich i przygotowania odpowiedniej ekspozycji. Stołu nie można po prostu wystawić w sali muzealnej – wymaga on specjalnych warunków przechowywania i prezentacji. Muzeum planuje stworzyć interaktywną wystawę, która pozwoli zwiedzającym na zapoznanie się z historią Okrągłego Stołu, jego uczestnikami i osiągnięciami. Wystawa będzie również zawierała materiały audiowizualne, takie jak nagrania z posiedzeń Okrągłego Stołu i wywiady z jego uczestnikami. Otwarcie wystawy stałej z Okrągłym Stołem w roli głównej planowane jest na rok 2027.
Pałac Prezydencki, po usunięciu Okrągłego Stołu, zyskał dodatkową przestrzeń, która może być wykorzystana na inne cele. Prezydent Nawrocki zapowiedział, że rozważa utworzenie w pałacu sali poświęconej historii polskiej prezydencji w Unii Europejskiej. Decyzja ta spotkała się z pozytywnym odbiorem ze strony dyplomatów i przedstawicieli organizacji międzynarodowych. Przyszłość Okrągłego Stołu w Muzeum Historii Polski pozostaje tematem dyskusji, ale jedno jest pewne – ten symbol polskiej transformacji ustrojowej na stałe wpisze się w historię Polski.
Pałac jako symbol władzy i historii, a Okrągły Stół jako symbol porozumienia i kompromisu – ich rozdzielenie stanowi ważny moment w polskiej polityce i historii. Pałac pozostaje siedzibą prezydenta, a Okrągły Stół zyskuje nowe miejsce, gdzie będzie mógł opowiadać swoją historię kolejnym pokoleniom Polaków. Pałac i Okrągły Stół, choć oddzielone, pozostaną na zawsze związane z ważnymi wydarzeniami w historii Polski.
