Rok 2025 zapisał się w historii polskiej literatury jako czas, w którym kobiety odebrały głos i zostały usłyszane. Oszałamiające osiągnięcia autorek w mijającym roku to nie tylko powód do dumy, ale także sygnał zmian zachodzących w świecie literatury.
Nike dla Elizy Kąckiej – lekcja człowieczeństwa
Najbardziej prestiżowa polska nagroda literacka, Nike, 6 grudnia 2025 roku trafiła w ręce Elizy Kąckiej za jej poruszający esej “Wczoraj byłaś zła na zielono”. Książka ta, opowiadająca historię samotnej matki wychowującej córkę w spektrum autyzmu, poruszyła jurorów i czytelników do głębi. Jak powiedziała przewodnicząca jury, Justyna Jaworska, to “lekcja człowieczeństwa” i “książka przygodowa, która nie odwraca się od czytelnika”. Oszałamiająca siła tej opowieści tkwi w jej szczerości i umiejętności spojrzenia na świat z perspektywy Innego.
Jurorzy podkreślali, że książka Kąckiej to literacki raport z projektu Człowiek, a jej bohaterki mogą być dla nas przewodnikiem po postmodernistycznych czasach. Nagroda Nike dla “Wczoraj byłaś zła na zielono” to nie tylko uznanie dla talentu autorki, ale także ważny krok w kierunku większej akceptacji i zrozumienia dla osób w spektrum autyzmu.
Nagroda Conrada dla Marty Hermanowicz – pamięć i dziedzictwo traumy
Kolejnym oszałamiającym sukcesem polskiej pisarki w 2025 roku było przyznanie Marty Hermanowicz Nagrody Conrada za jej debiutancką powieść “Koniec”. Ta poruszająca opowieść o pamięci i dziedziczeniu traumy, osadzona w realiach wojennych i powojennych, zdobyła uznanie krytyków i czytelników. Hermanowicz, odbierając nagrodę, zauważyła, że świat dopisuje kolejne tomy do jej powieści, ponieważ wojna nigdy się nie kończy i pozostaje w kolejnych pokoleniach.
Powieść “Koniec” opowiada losy dwóch bohaterek – Lotki, deportowanej na Sybir, oraz jej wnuczki Malwiny, dorastającej pod Zieloną Górą. To historia o tym, jak przeszłość wpływa na teraźniejszość i jak ważne jest pamiętanie o historii, aby nie popełniać tych samych błędów. Oszałamiająca głębia psychologiczna bohaterów i umiejętność oddania atmosfery tamtych czasów sprawiają, że “Koniec” to książka, która na długo pozostaje w pamięci.
Kobiety na szczycie – Nagrody Literackie Gdynia i inne wyróżnienia
Rok 2025 to także triumf kobiet na gali wręczenia Nagród Literackich Gdynia. Joanna Wilengowska, Anouk Herman, Elżbieta Łapczyńska i Agnieszka Kowaluk zostały laureatkami w różnych kategoriach, udowadniając, że polska literatura kobieca jest niezwykle różnorodna i bogata. Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Zbigniewa Herberta przyznano kanadyjskiej poetce i eseistce Anne Carson, której twórczość charakteryzuje się połączeniem erudycji, wyobraźni i emocjonalnej szczerości. Oszałamiające jest to, jak wiele utalentowanych autorek zostało docenionych w tym roku.
Warto również wspomnieć o Dominice Parszewskiej, laureatce Silesiusa w kategorii debiut za tom “Kink-meme”. Jej twórczość, poruszająca tematy tabu i eksplorująca granice seksualności, wywołała wiele dyskusji i pokazała, że polska literatura otwiera się na nowe perspektywy. Oszałamiające jest to, jak odważnie i bezkompromisowo Parszewska wyraża swoje myśli i emocje.
Polskie pisarki na arenie międzynarodowej – Olga Tokarczuk i Grażyna Plebanek
Sukcesy polskich pisarek nie ograniczają się tylko do nagród literackich. W 2025 roku Olga Tokarczuk została zastępczynią przewodniczącego stowarzyszenia PEN International, a Grażyna Plebanek – prezydentką Europejskiej Rady Pisarzy (European Writers’ Council), która zrzesza ponad 220 tysięcy autorów tworzących w 35 językach. To dowód na to, że polska literatura jest ceniona na całym świecie, a polskie pisarki mają wpływ na kształtowanie globalnej debaty literackiej. Oszałamiające jest to, jak silna i wpływowa staje się polska reprezentacja w międzynarodowych organizacjach literackich.
Objęcie przez Olę Tokarczuk i Grażynę Plebanek tak ważnych stanowisk to nie tylko osobisty sukces, ale także ogromna szansa dla polskiej literatury. Dzięki ich zaangażowaniu i doświadczeniu, polska kultura zyska większą widoczność na arenie międzynarodowej, a polscy pisarze będą mieli więcej możliwości prezentowania swojej twórczości za granicą. Oszałamiające perspektywy otwierają się przed polską literaturą dzięki ich aktywności.
“Chłopki” podbijają serca czytelników i sceny teatralne
W 2025 roku ogromną popularnością cieszyła się powieść Joanny Omięcińskiej “Chłopki”, która została zekranizowana i adaptowana na potrzeby Teatru Współczesnego. Sensacyjna adaptacja kultowej już książki przyciągnęła tłumy widzów i udowodniła, że polska literatura potrafi inspirować i bawić. Oszałamiające zainteresowanie “Chłopkami” pokazuje, jak ważne jest poruszanie tematów społecznych i przedstawianie historii kobiet z perspektywy, która jest bliska czytelnikom.
Sukces “Chłopek” to także dowód na to, że polska literatura potrafi odnaleźć odbiorców w różnych mediach i formach artystycznych. Adaptacja teatralna i filmowa powieści Omięcińskiej to doskonały przykład na to, jak można wykorzystać potencjał literatury do tworzenia angażujących i poruszających spektakli i filmów. Oszałamiające jest to, jak wiele emocji i refleksji potrafi wywołać jedna książka.
Rok 2025 to bez wątpienia rok kobiet w polskiej literaturze. Oszałamiające sukcesy autorek, ich obecność na arenie międzynarodowej i wpływ na kształtowanie debaty literackiej to dowód na to, że kobiety pisarki mają ogromny potencjał i zasługują na uznanie. Czy ten trend utrzyma się w przyszłości? Czas pokaże, ale jedno jest pewne: polska literatura kobieca ma przed sobą świetlaną przyszłość.
