Nowa strategia bezpieczeństwa narodowego, opublikowana przez administrację prezydencką w grudniu 2025 roku, stanowi fundamentalną rewizję amerykańskiej polityki zagranicznej. Dokument ten odchodzi od paradygmatu globalnej interwencji, który dominował od zakończenia Zimnej Wojny. Zamiast tego, skupia się na pragmatycznej obronie interesów narodowych. Analiza strategii pokazuje, że USA dokonują strategicznego zwrotu w kierunku realizmu politycznego. Oznacza to redefinicję priorytetów, sojuszy oraz metod działania na arenie międzynarodowej. To nie jest ewolucja, lecz świadoma zmiana kursu, która będzie miała dalekosiężne konsekwencje dla globalnego układu sił.
Dokument kładzie nacisk na cztery filary: ochronę ojczyzny, promowanie amerykańskiego dobrobytu, zachowanie pokoju przez siłę oraz wzmacnianie amerykańskich wpływów. Każdy z tych elementów jest interpretowany w sposób znacznie bardziej zachowawczy niż w poprzednich dekadach. Priorytetem staje się siła wewnętrzna – stabilność gospodarcza, kontrola granic i spójność społeczna. To wyraźny sygnał, że Waszyngton zamierza najpierw uporządkować własne podwórko, zanim zaangażuje się w rozwiązywanie problemów odległych regionów. Taka perspektywa jest odpowiedzią na rosnące zmęczenie społeczeństwa kosztownymi i często bezowocnymi interwencjami zagranicznymi.
Powrót do korzeni: Doktryna Monroe w XXI wieku i priorytety USA
Jednym z najbardziej uderzających elementów nowej strategii jest wyraźne nawiązanie do Doktryny Monroe z 1823 roku. W oryginalnej wersji miała ona na celu ograniczenie europejskiej kolonizacji na półkuli zachodniej. Współczesna interpretacja idzie znacznie dalej. Waszyngton jasno komunikuje, że Ameryki są jego wyłączną strefą wpływów. Celem jest nie tylko powstrzymanie ingerencji mocarstw zewnętrznych, ale aktywne przeciwdziałanie ich obecności. Chodzi tu przede wszystkim o rosnące wpływy gospodarcze i polityczne Chin w Ameryce Łacińskiej. Kanał Panamski, strategiczne porty i dostęp do surowców to obszary, w których USA nie zamierzają tolerować konkurencji.
Ta nowa, asertywna polityka regionalna ma również wymiar wewnętrzny. Strategia jednoznacznie wskazuje, że dla USA kluczowa jest współpraca z państwami regionu w zakresie kontroli migracji i walki z przestępczością zorganizowaną. Waszyngton oczekuje od swoich południowych sąsiadów podjęcia konkretnych działań, uzależniając od tego dalszą współpracę gospodarczą i polityczną. To podejście transakcyjne, w którym wsparcie jest warunkowane realizacją amerykańskich interesów. Można to postrzegać jako koniec polityki “dobrego sąsiedztwa” na rzecz twardego egzekwowania własnych priorytetów bezpieczeństwa. W ten sposób ochrona granic staje się centralnym punktem polityki zagranicznej wobec najbliższego otoczenia.
Gospodarka jako fundament siły narodowej
Nowa doktryna zrywa z przekonaniem, że wolny handel i globalizacja automatycznie służą amerykańskim interesom. Zamiast tego, na pierwszy plan wysuwa się bezpieczeństwo ekonomiczne. Dokument podkreśla, że siła militarna i dyplomatyczna jest bezpośrednio uzależniona od kondycji gospodarki. Dlatego też reindustrializacja, zabezpieczenie łańcuchów dostaw oraz ochrona własności intelektualnej stają się priorytetami rangi państwowej. To odpowiedź na lekcje wyciągnięte z pandemii COVID-19, która obnażyła kruchość globalnych powiązań i uzależnienie od zewnętrznych dostawców w kluczowych sektorach, takich jak farmaceutyki czy półprzewodniki.
Szczególny nacisk położono na dostęp do minerałów krytycznych, w tym metali ziem rzadkich, gdzie dominującą pozycję mają Chiny. Nowa strategia zakłada, że USA muszą aktywnie dążyć do dywersyfikacji źródeł i wspierania krajowego wydobycia oraz przetwarzania. To element szerszej rywalizacji technologicznej i gospodarczej z Pekinem. Waszyngton nie chce dopuścić do sytuacji, w której jego potencjał obronny i innowacyjny mógłby zostać sparaliżowany przez decyzje polityczne innego mocarstwa. W konsekwencji polityka handlowa staje się narzędziem strategii bezpieczeństwa, a nie celem samym w sobie.
Chiny jako strategiczny rywal, nie globalny wróg
Relacje z Chinami są zdefiniowane w sposób niezwykle precyzyjny. W odróżnieniu od poprzednich dokumentów, które często przedstawiały Pekin jako egzystencjalne zagrożenie, nowa strategia przyjmuje bardziej stonowany ton. Chiny są określane jako “najważniejszy strategiczny rywal”, ale nie jako wróg, z którym konfrontacja jest nieunikniona. Taka zmiana semantyczna sugeruje przejście od ideologicznej krucjaty do pragmatycznej, długoterminowej rywalizacji. Celem nie jest już zmiana chińskiego systemu politycznego, lecz skuteczne konkurowanie na polu gospodarczym, technologicznym i militarnym.
Kluczowym teatrem tej rywalizacji pozostaje region Indo-Pacyfiku. Jednakże nowa strategia USA zakłada większe zaangażowanie sojuszników w utrzymanie regionalnej równowagi sił. Waszyngton będzie wspierał takie kraje jak Japonia, Australia czy Indie, ale jednocześnie oczekuje od nich przejęcia większej odpowiedzialności za własne bezpieczeństwo. To koniec z rolą “światowego policjanta”. Ameryka zamierza działać bardziej selektywnie, koncentrując swoje zasoby tam, gdzie jej żywotne interesy są bezpośrednio zagrożone. To sygnał dla sojuszników, że era bezwarunkowego parasola ochronnego dobiega końca.
Zmierzch “miękkiej siły” i redefinicja wpływów
Nowa doktryna zdaje się marginalizować koncepcję “soft power”, spopularyzowaną przez Josepha Nye’a. Zdolność do wpływania na inne państwa poprzez atrakcyjność własnej kultury, wartości politycznych i polityki zagranicznej ustępuje miejsca twardym interesom. Nacisk na suwerenność, kontrolę granic i protekcjonizm gospodarczy stoi w sprzeczności z ideą promowania demokracji i otwartego społeczeństwa. Wydaje się, że USA świadomie rezygnują z części swojego globalnego wpływu opartego na atrakcyjności kulturowej na rzecz bardziej namacalnych korzyści.
Taka zmiana może stworzyć próżnię, którą chętnie wypełnią inne mocarstwa. Chiny i Rosja od lat inwestują w narzędzia wpływu, które nie opierają się na wartościach demokratycznych, lecz na korzyściach ekonomicznych i wsparciu dla autorytarnych reżimów. Odwrót Ameryki od aktywnego promowania swojego modelu ustrojowego może osłabić jej pozycję w wielu częściach świata. Konsekwencją może być dalsza erozja porządku liberalnego i wzrost znaczenia państw, które oferują alternatywną wizję ładu międzynarodowego.
Europa i sojusznicy: Koniec ery bezwarunkowego wsparcia
Europa, choć wciąż określana jako ważny partner, w nowej strategii znajduje się na dalszym planie. Dokument jasno stwierdza, że państwa europejskie muszą wziąć na siebie główny ciężar odpowiedzialności za bezpieczeństwo kontynentu. To oznacza, że USA oczekują od sojuszników z NATO dalszego zwiększania wydatków na obronność i rozwijania własnych zdolności militarnych. Amerykańska obecność wojskowa w Europie nie zostanie zlikwidowana, ale jej rola będzie bardziej wspierająca niż wiodąca. To kontynuacja trendu widocznego od kilku administracji, ale teraz sformułowana w sposób wyjątkowo bezpośredni.
Dla Europy jest to zarówno wyzwanie, jak i szansa. Wyzwanie, ponieważ wymaga przezwyciężenia wewnętrznych podziałów i zbudowania realnej autonomii strategicznej. Szansa, ponieważ może to doprowadzić do wzmocnienia europejskiej integracji w dziedzinie obronności. Niezależnie od wszystkiego, nowa polityka USA wymusza na europejskich stolicach przewartościowanie dotychczasowych założeń dotyczących bezpieczeństwa transatlantyckiego. Zrozumienie, że Waszyngton będzie kierował się przede wszystkim własnym, wąsko zdefiniowanym interesem, jest kluczowe dla przyszłości Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Podsumowując, nowa strategia bezpieczeństwa narodowego jest dokumentem przełomowym. Sygnalizuje koniec pewnej epoki w amerykańskiej polityce zagranicznej. Stany Zjednoczone wycofują się z roli globalnego hegemona na rzecz pozycji mocarstwa skupionego na własnych interesach i bezpośrednim otoczeniu. To zwrot w stronę realizmu, który może uczynić świat bardziej nieprzewidywalnym, ale z perspektywy Waszyngtonu – bardziej zrównoważonym. Czas pokaże, czy ta strategia okaże się skuteczna w obliczu rosnących globalnych wyzwań. Dowiedz się więcej o ewolucji amerykańskiej polityki zagranicznej. Świat musi przygotować się na Amerykę bardziej zdystansowaną, asertywną i skoncentrowaną na sobie. Zobacz analizę poprzednich strategii bezpieczeństwa.
