Ukraina otrzyma od Unii Europejskiej pakiet pożyczkowy o wartości 90 miliardów euro – ogłoszono 6 grudnia 2023 roku w Brukseli. Decyzja ta, choć pozytywna dla stabilności finansowej Kijowa, wywołuje kontrowersje w kontekście potencjalnego wykorzystania zamrożonych rosyjskich aktywów do zabezpieczenia spłaty. Ukraina stoi w obliczu poważnych wyzwań gospodarczych, a unijna pomoc ma zapewnić jej funkcjonowanie w krótkim i średnim okresie.
Decyzja o pożyczce dla Ukrainy i jej zabezpieczenia
Unijna pożyczka dla Ukrainy ma być spłacana z przyszłych reparacji, które Rosja miałaby wypłacić za spowodowane szkody wojenne, lub z zamrożonych rosyjskich aktywów, znajdujących się głównie w Belgii. Szacuje się, że wartość tych aktywów wynosi około 210 miliardów euro. Ukraina potrzebuje pilnego wsparcia finansowego, aby utrzymać zdolność do funkcjonowania państwa i kontynuowania obrony przed agresją rosyjską.
Pomimo deklaracji o możliwości wykorzystania rosyjskich aktywów, pojawiły się sprzeczne sygnały ze strony europejskich polityków. Premier Węgier, Viktor Orbán, publicznie oświadczył, że pomysł wykorzystania tych aktywów jest “martwy, skończony i zapomniany”. Z kolei premier Polski, Donald Tusk, podkreślił, że możliwość wykorzystania zamrożonych środków Rosji nadal istnieje. Kanclerz Niemiec, Friedrich Merz, zapewnił, że Rosja nie odzyska tych pieniędzy, przynajmniej do czasu uregulowania spraw na korzyść Ukrainy.
Podziały w UE i obawy o zastraszenie przez Rosję
Politykolog dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w rozmowie z Onetem, oceniła, że obecna konstrukcja pożyczki dla Ukrainy jest “ucieczką do przodu”, dającą Europie czas na dalszą dyskusję. Zdaniem dr Bryc, wykorzystanie zamrożonych rosyjskich aktywów jest nadal możliwe i powinno nastąpić, jednak proces ten będzie bardzo trudny. Ukraina liczy na solidarność europejską i realne wsparcie finansowe.
Dr Bryc wyraziła wątpliwości co do możliwości spłaty pożyczki z rosyjskich reparacji, wskazując na brak prawdopodobieństwa, że Moskwa dobrowolnie wypłaci odszkodowania. W przypadku braku wykorzystania zamrożonych aktywów, państwa członkowskie UE będą musiały spłacić pożyczkę z unijnego budżetu, co budzi obawy o dodatkowe obciążenia dla krajów członkowskich. Ukraina znajduje się w krytycznej sytuacji ekonomicznej, a brak konkretnych rozwiązań w kwestii finansowania może pogłębić jej problemy.
Rosyjska reakcja i groźby prawne
Według dr Bryc, błędem było rezygnowanie z wykorzystania zamrożonych rosyjskich aktywów już na tym etapie. Jej zdaniem, Europa dała się zastraszyć Rosji i jej propagandzie. Rosja niedawno ogłosiła złożenie pozwu przez rosyjski bank centralny przeciwko belgijskiej spółce zarządzającej zamrożonymi aktywami w moskiewskim sądzie arbitrażowym. Ukraina obserwuje z niepokojem działania Rosji, które mają na celu podważenie legalności zamrożenia jej aktywów.
Dr Bryc przewiduje, że arbitraż w Moskwie będzie korzystny dla Rosji, jednak sprawa ostatecznie trafi do międzynarodowych instytucji prawnych. Jej zdaniem, nie ma powodów do obaw przed działaniami Rosji, ponieważ międzynarodowe prawo stoi po stronie Ukrainy i państw, które zamroziły rosyjskie aktywa. Ukraina oczekuje, że międzynarodowe instytucje prawne będą wspierać jej interesy i egzekwować odpowiedzialność Rosji za agresję.
Konsekwencje dla gospodarki Ukrainy i Rosji
Unijna pożyczka dla Ukrainy pozwoli jej przetrwać ekonomicznie kolejne miesiące, jednak nie rozwiązuje problemów strukturalnych gospodarki. Kluczowe dla przyszłości Ukrainy będzie przeprowadzenie reform, które zwiększą jej konkurencyjność i przyciągną inwestycje zagraniczne. Ukraina potrzebuje nie tylko wsparcia finansowego, ale także pomocy w modernizacji swojej gospodarki.
Z drugiej strony, odmrożenie rosyjskich aktywów byłoby pozytywnym sygnałem dla gospodarki Rosji, która znajduje się w poważnym kryzysie. Wykorzystanie tych środków mogłoby złagodzić skutki sankcji i wesprzeć rosyjski budżet. Ukraina uważa, że odmrożenie rosyjskich aktywów byłoby nagrodą dla agresora i osłabiłoby presję na Rosję, aby zakończyła wojnę.
Sytuacja ta pokazuje złożoność relacji między Unią Europejską, Rosją i Ukrainą. Decyzje podejmowane przez UE mają dalekosiężne konsekwencje dla wszystkich stron. Ukraina apeluje o jedność i determinację ze strony europejskich partnerów w kwestii wsparcia i sankcji wobec Rosji.
Ukraina stoi przed ogromnym wyzwaniem odbudowy kraju po wojnie. Oprócz wsparcia finansowego, potrzebuje również pomocy w zakresie infrastruktury, technologii i know-how. Ukraina liczy na długoterminowe zaangażowanie ze strony społeczności międzynarodowej w proces jej odbudowy.
Podsumowując, decyzja o udzieleniu Ukrainie 90 miliardów euro pożyczki jest krokiem w dobrą stronę, jednak przyszłość zamrożonych rosyjskich aktywów pozostaje niepewna. Podziały w UE i obawy o zastraszenie przez Rosję komplikują sytuację. Ukraina potrzebuje solidarności i determinacji ze strony europejskich partnerów, aby przetrwać kryzys i odbudować kraj.
