TSUE wydał w czwartek, 6 grudnia 2025 roku, orzeczenie kwestionujące niezależność i bezstronność polskiego Trybunału Konstytucyjnego (TK). Wyrok, wydany w Luksemburgu, dotyczy nieprawidłowości w procesie powoływania trzech sędziów oraz prezesa TK. Decyzja ta wywołuje poważne konsekwencje dla polskiego systemu prawnego i relacji z Unią Europejską.
Geneza sprawy i treść wyroku
Sprawa trafiła do TSUE w wyniku pytań prejudycjalnych zadanych przez polskie sądy. Dotyczyły one legalności powołania sędziów TK w oparciu o procedurę uznawaną przez opozycję i część środowisk prawniczych za naruszającą konstytucję. TSUE stwierdziło, że proces powoływania sędziów TK, w szczególności tych trzech osób oraz prezesa, nie spełnia wymogów niezawisłego i bezstronnego sądu, ustanowionego uprzednio ustawą. Trybunał podkreślił, że nie respektując orzecznictwa TSUE, polski Trybunał Konstytucyjny naruszył kilka podstawowych zasad prawa Unii.
Kluczowym elementem wyroku jest uznanie, że TK naruszył zasadę skutecznej ochrony sądowej. W ocenie TSUE, odrzucenie przez TK kompetencji sądów krajowych do kontroli zgodności z prawem procedur powoływania sędziów, w tym uchwał Krajowej Rady Sądownictwa (KRS), stanowiło istotne naruszenie prawa unijnego. Wyrok ten potwierdza obawy dotyczące wpływu politycznego na niezależność sądownictwa w Polsce.
Reakcja polskiego ministra sprawiedliwości
Minister sprawiedliwości, Waldemar Żurek, w rozmowie z Onetem określił wyrok TSUE jako “przełomowy”. “Pamiętajmy, że TSUE to jest też nasz sąd, bo my jesteśmy elementem Unii Europejskiej” – podkreślił minister. Żurek wskazał, że za obecną sytuację wokół TK odpowiada cały obóz polityczny prawicy, który doprowadził do “fatalnych ustaw” i “nocnych zaprzysiężeń dublerów”.
Minister wyraził zaniepokojenie konsekwencjami dla ochrony praw obywateli. “Wina jest rozłożona równo, niestety płacą za to wszyscy Polacy. Bo bez sądu konstytucyjnego ochrona ich praw zagwarantowanych w ustawie zasadniczej staje się iluzoryczna” – powiedział Żurek. Zaznaczył również, że rząd planuje podjąć działania w celu odbudowy niezależności TK, w tym obsadzenie wakujących stanowisk sędziowskich.
Konsekwencje wyroku dla Polski i Unii Europejskiej
Wyrok TSUE ma daleko idące konsekwencje dla polskiego systemu prawnego. Podważa on legalność orzeczeń wydanych przez TK w składzie, którego niezależność została zakwestionowana. Może to prowadzić do konieczności ponownego rozpatrzenia wielu spraw, w tym tych dotyczących kluczowych reform prawnych wprowadzonych przez poprzedni rząd. TSUE w swoim orzeczeniu podkreśliło, że państwa członkowskie mają obowiązek zapewnić skuteczność prawa unijnego na swoim terytorium, co obejmuje również niezależność i bezstronność sądów.
Ponadto, wyrok ten może pogłębić napięcia między Polską a Unią Europejską. Komisja Europejska od dłuższego czasu wyrażała obawy dotyczące stanu praworządności w Polsce, w tym niezależności sądownictwa. Decyzja TSUE może skłonić KE do podjęcia dalszych kroków prawnych wobec Polski, w tym uruchomienia procedury naruszenia prawa lub wstrzymania wypłaty środków z funduszy europejskich. TSUE w swoim orzeczeniu jasno dało do zrozumienia, że niezależność sądownictwa jest fundamentem państwa prawa i integralną częścią wartości unijnych.
Planowane działania rządu
Minister Żurek zapowiedział, że rząd zamierza jak najszybciej odbudować Trybunał Konstytucyjny. “Musimy to zrobić szybko, ale mądrze i, co ważne, apolitycznie” – podkreślił. Planowane jest obsadzenie wakujących stanowisk sędziowskich w TK, ale proces ten ma być przeprowadzony w sposób transparentny i zgodny z konstytucją. Rząd zamierza również podjąć działania mające na celu wzmocnienie niezależności KRS, która odgrywa kluczową rolę w procesie powoływania sędziów.
Realizacja tych planów może napotkać na opór ze strony opozycji, która domaga się przeprowadzenia gruntownej reformy sądownictwa. Kluczowe będzie znalezienie kompromisu i wypracowanie rozwiązań akceptowalnych dla wszystkich stron. TSUE w swoim wyroku nie wskazało konkretnych rozwiązań, ale podkreśliło konieczność zapewnienia niezależności i bezstronności TK, zgodnie z zasadami prawa unijnego.
Wyrok TSUE stanowi istotny punkt zwrotny w sporze o niezależność sądownictwa w Polsce. Jego konsekwencje będą odczuwalne przez długi czas i będą miały wpływ na relacje między Polską a Unią Europejską. Konieczne jest podjęcie szybkich i zdecydowanych działań w celu odbudowy zaufania do polskiego systemu prawnego i zapewnienia ochrony praw obywateli.
TSUE w swoim orzeczeniu podkreśliło, że państwa członkowskie mają obowiązek przestrzegać prawa unijnego i szanować niezależność sądownictwa. Wyrok ten stanowi przypomnienie, że Polska jest częścią Unii Europejskiej i musi przestrzegać jej zasad i wartości. TSUE w przyszłości może wydać kolejne orzeczenia w tej sprawie, w zależności od działań podjętych przez polski rząd.
