PIP rozpoczęła kontrole w wybranych firmach kurierskich w Polsce, w związku z doniesieniami o planach zatrudniania kurierów w Wigilię, 24 grudnia 2025 roku. Jest to pierwszy rok, w którym Wigilia została oficjalnie uznana za dzień wolny od pracy w Polsce, co rodzi pytania o przestrzeganie praw pracowniczych, szczególnie w kontekście umów cywilnoprawnych i kontraktów B2B.
Nowe Przepisy i Wyjątki
Nowelizacja ustawy o dniach wolnych od pracy, weszła w życie w 2025 roku, ustanawiając Wigilię jako dzień wolny od pracy dla większości pracowników. Celem tej zmiany było umożliwienie rodzinnego świętowania, jednak ustawa przewiduje wyjątki dla służb ratunkowych oraz innych instytucji pełniących dyżury w dni świąteczne. Pracownicy tych sektorów mają prawo do dodatkowych wynagrodzeń lub dni wolnych w zamian za pracę w Wigilię. PIP skupi się na weryfikacji, czy te przepisy są prawidłowo wdrażane.
Kluczowym aspektem nowej regulacji jest brak objęcia osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych, w tym na kontraktach B2B. Sytuacja ta budzi obawy, ponieważ większość firm kurierskich w Polsce opiera swoją działalność na tego typu umowach. W efekcie, wielu kurierów, mimo ustawowego dnia wolnego, może zostać zobowiązanych do pracy. Według doniesień medialnych, niektóre firmy, takie jak DPD Polska i Allegro, planują kontynuować dostawy w Wigilię, argumentując to koniecznością terminowego dostarczenia prezentów świątecznych.
Reakcja Ministerstwa Pracy i Kontrole PIP
Decyzja firm kurierskich o kontynuowaniu pracy w Wigilię spotkała się z krytyką ze strony Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, w odpowiedzi na medialne doniesienia, zwróciła się do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli w firmach kurierskich. Celem kontroli jest sprawdzenie, czy nie dochodzi do obchodzenia przepisów prawa pracy, w szczególności poprzez nieprawidłowe stosowanie umów cywilnoprawnych zamiast umów o pracę.
Kontrole PIP obejmą zarówno warunki pracy kurierów, jak i funkcjonowanie magazynów, które również będą działać w Wigilię. Inspektorzy będą badać, czy firmy nie wywierają presji na pracowników, aby zakładali jednoosobową działalność gospodarczą, co mogłoby naruszać art. 22 Kodeksu pracy. Ten przepis zakazuje zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi w sytuacjach, które faktycznie odpowiadają stosunkowi pracy.
Kluczowe Aspekty Kontroli i Potencjalne Sankcje
Inspektorzy PIP szczegółowo przeanalizują warunki pracy kurierów, w tym narzucone limity dostarczanych paczek, obowiązkowe godziny pracy oraz inne elementy wskazujące na podległość służbową. Jeśli zostanie stwierdzone, że kontrakty B2B w rzeczywistości spełniają przesłanki stosunku pracy, PIP może zawnioskować do sądu pracy o ich zamianę na umowy o pracę. PIP będzie również sprawdzać, czy kurierzy otrzymują odpowiednie wynagrodzenie za pracę w Wigilię, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Obecnie inspektorzy PIP nie posiadają uprawnień do automatycznego przekształcania kontraktów B2B w umowy o pracę. Jednak sytuacja ta ulegnie zmianie w 2026 roku, kiedy to PIP otrzyma nowe uprawnienia w tym zakresie. Zmiany te budzą kontrowersje wśród pracodawców, którzy obawiają się wzrostu kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników na etatach. Według szacunków, przekształcenie umów B2B w umowy o pracę może generować dodatkowe koszty dla firm, związane z koniecznością odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Kontrole PIP mają na celu zapewnienie przestrzegania praw pracowniczych i zapobieganie nadużyciom związanym z umowami cywilnoprawnymi. Ministerstwo Pracy podkreśla, że celem nowelizacji ustawy o dniach wolnych od pracy jest umożliwienie pracownikom godnego świętowania Wigilii, a nie tworzenie nowych form wyzysku. PIP będzie monitorować sytuację na rynku pracy i podejmować działania w celu ochrony praw pracowników.
Warto podkreślić, że kontrole PIP nie ograniczają się jedynie do firm kurierskich. Inspektorzy będą również monitorować inne branże, w których istnieje ryzyko naruszenia praw pracowniczych w Wigilię. Celem jest zapewnienie, aby wszyscy pracownicy mieli możliwość skorzystania z nowego dnia wolnego od pracy, zgodnie z obowiązującymi przepisami. PIP apeluje do pracowników o zgłaszanie wszelkich nieprawidłowości związanych z warunkami pracy.
Sprawa kontroli firm kurierskich przez PIP w Wigilię jest ważnym testem dla nowego prawa i pokazuje, jak skutecznie można egzekwować prawa pracownicze w praktyce. Wyniki kontroli będą miały wpływ na przyszłe regulacje dotyczące umów cywilnoprawnych i kontraktów B2B. PIP będzie informować opinię publiczną o wynikach kontroli i podejmowanych działaniach.
W kontekście nadchodzących świąt, sytuacja z firmami kurierskimi pokazuje, jak ważne jest monitorowanie i egzekwowanie praw pracowniczych, nawet w branżach, które tradycyjnie charakteryzują się specyficznymi warunkami pracy. PIP odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu, że wszyscy pracownicy mają prawo do godnego traktowania i przestrzegania ich praw. Kontrole w Wigilię są dowodem na to, że państwo jest zaangażowane w ochronę praw pracowniczych.
