Ostra krytyka nowych ustaw dotyczących sądownictwa, przedstawionych przez ministra sprawiedliwości Waldemara Żurka, rozbrzmiewa w środowisku prawniczym. Prof. Maciej Gutowski, prawnik i adwokat, w rozmowie z Onetem 6 grudnia 2025 roku w Warszawie, wyraził przekonanie, że prezydent Karol Nawrocki zawetuje te regulacje. Uzasadnia to brakiem realnego pomysłu na rozwiązanie problemów wymiaru sprawiedliwości i postrzeganiem reform jako kolejnego etapu politycznego sporu.
Kluczowe Elementy Nowych Ustaw
Rząd przyjął we wtorek, 5 grudnia 2025 roku, trzy ustawy autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości. Dwa z nich dotyczą Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) oraz tzw. ustawy praworządnościowej. Głównym celem tych regulacji jest próba rozwiązania problemu tzw. neosędziów – osób powołanych na stanowiska sędziowskie przez KRS działającą w warunkach kwestionowanych przez opozycję i część środowiska prawniczego. Ostra reakcja na te nominacje doprowadziła do kryzysu w sądownictwie.
Projekty ustaw zakładają m.in. ponowne konkursy na stanowiska sędziowskie przed nową KRS oraz możliwość usunięcia z zawodu sędziów powołanych przez poprzednią, kontrowersyjną Radę. Minister Żurek, komentując przyjęcie ustaw, stwierdził: „Dla wymiaru sprawiedliwości, dla polskich obywateli to naprawdę dobry dzień”. Wyjaśnił, że celem jest przywrócenie zaufania do sądów i rozwiązanie problemu nielegalnych nominacji.
Sceptycyzm Prawników i Przewidywane Wet Prezydenckie
Prof. Gutowski w swojej ostrej ocenie podkreśla, że proponowane rozwiązania są nierealne i skazane na porażkę. „To jest nierealny kierunek. A skoro nierealny, to zły” – powiedział w rozmowie z Onetem. Jego zdaniem, prezydent Nawrocki nie podpisze ustaw, które, jak się spodziewa, pogłębią jedynie istniejący konflikt. Ostra krytyka dotyczy przede wszystkim założeń, że uchwały poprzedniej KRS są z zasady wadliwe i pozbawione mocy prawnej.
Według Gutowskiego, minister Żurek i jego doradcy pozostają w roli sędziów, zamiast podjąć działania polityczne, które mogłyby doprowadzić do realnej poprawy sytuacji w sądownictwie. „Ich zadaniem nie jest pokazać, kto wierniejszy prawu i kto bardziej twardy, ale załatwić sprawę zapaści wymiaru sprawiedliwości” – podkreśla prawnik. Zwraca uwagę, że celem powinno być naprawienie sądownictwa w taki sposób, aby usunąć wady wskazane przez trybunały europejskie i skrócić czas trwania postępowań.
Skutki Proponowanych Zmian i Obawy o Stabilność Sądownictwa
Projekty ustaw przewidują możliwość usunięcia z zawodu nawet jednej trzeciej stanu sędziowskiego. Prof. Gutowski uważa, że takie rozwiązanie jest nie tylko nierealne, ale i szkodliwe dla stabilności wymiaru sprawiedliwości. Ostra reakcja na taką perspektywę może doprowadzić do dalszej polaryzacji środowiska sędziowskiego i pogorszenia sytuacji w sądach. Prawnik podkreśla, że ustawodawca powinien dążyć do znalezienia rozwiązań akceptowalnych dla wszystkich stron, a nie do pogłębiania podziałów.
Gutowski wskazuje, że minister Żurek powinien myśleć jak polityk, a nie jak sędzia. „Zadaniem polityka jest takie napisanie prawa, żeby ono było ‘robialne’”, wyjaśnia. Oznacza to, że ustawa powinna być realistyczna i uwzględniać szanse na jej akceptację przez prezydenta. W przeciwnym razie, jak się spodziewa Gutowski, projekty zostaną odrzucone bez nawet wstępnej analizy.
Konfrontacyjna Strategia i Brak Dialogu
Zdaniem prof. Gutowskiego, przyjęcie założenia o wadliwości uchwał poprzedniej KRS jest taktyką konfrontacyjną, nastawioną na spór, a nie na rozwiązanie problemu. Prawnik kwestionuje, czy taka strategia może przynieść jakiekolwiek pozytywne rezultaty. Podkreśla, że brak dialogu i kompromisu może doprowadzić do dalszej destabilizacji sądownictwa i utraty zaufania do państwa prawa. Ostra retoryka i brak chęci do porozumienia z opozycją i środowiskiem prawniczym budzą poważne obawy o przyszłość wymiaru sprawiedliwości.
Krytycy wskazują również na brak kompleksowej analizy skutków proponowanych zmian. Obawiają się, że usunięcie z zawodu dużej liczby sędziów może doprowadzić do paraliżu sądów i wydłużenia czasu trwania postępowań. Ponadto, kwestionują konstytucyjność niektórych zapisów ustaw, co może skutkować ich unieważnieniem przez Trybunał Konstytucyjny. Ostra debata publiczna na temat reform sądownictwa pokazuje, jak głębokie są podziały w polskim społeczeństwie.
Sytuacja w polskim sądownictwie pozostaje napięta. Przyjęcie nowych ustaw przez rząd to kolejny krok w długotrwałym sporze o niezależność i praworządność. Przyszłość wymiaru sprawiedliwości zależy teraz od decyzji prezydenta Karola Nawrockiego. Ostra krytyka ekspertów i obawy o stabilność sądownictwa wskazują, że wet prezydenckie jest wysoce prawdopodobne.
Wiele wskazuje na to, że proponowane zmiany, zamiast rozwiązać problemy, mogą je pogłębić. Brak kompromisu i konfrontacyjna strategia mogą doprowadzić do dalszej destabilizacji sądownictwa i utraty zaufania do państwa prawa. Ostra reakcja środowiska prawniczego i przewidywane wet prezydenckie świadczą o tym, że reforma sądownictwa w obecnym kształcie nie ma szans na powodzenie.
