Nowy, 20-punktowy plan pokojowy dla Ukrainy, opracowany przez administrację Stanów Zjednoczonych, został opublikowany w całości przez portal The Kyiv Independent 6 grudnia 2025 roku. Szczegóły dokumentu zostały przedstawione dzień wcześniej przez prezydenta Ukrainy, Wołodymyra Zełenskiego, podczas spotkania z przedstawicielami mediów. Plan ten stanowi kompleksową propozycję rozwiązania konfliktu z Rosją, obejmującą kwestie bezpieczeństwa, gospodarki, członkostwa w Unii Europejskiej oraz odbudowy kraju.
Gwarancje Bezpieczeństwa i Nieagresja: Fundament Nowego Porządku
Kluczowym elementem planu jest potwierdzenie suwerenności Ukrainy oraz ustanowienie pełnego i niepodważalnego porozumienia o nieagresji między Ukrainą a Rosją. Dokument przewiduje utworzenie mechanizmu monitorowania linii konfliktu z wykorzystaniem bezzałogowych systemów nadzoru satelitarnego, co ma zapewnić wczesne wykrywanie potencjalnych naruszeń. Ukraina otrzyma gwarancje bezpieczeństwa, które, zgodnie z propozycją, będą „podobne do artykułu 5” Traktatu Północnoatlantyckiego. Oznacza to, że atak na Ukrainę przez Rosję wywoła skoordynowaną reakcję militarną oraz przywrócenie globalnych sankcji wobec agresora.
Jednakże, gwarancje bezpieczeństwa są obwarowane warunkami. Atak Ukrainy na Rosję bez prowokacji skutkowałby uznaniem gwarancji za nieważne. W przypadku otwarcia ognia przez Rosję wobec Ukrainy, gwarancje bezpieczeństwa miałyby natychmiast wejść w życie. Początkowo plan zakładał rekompensatę dla Stanów Zjednoczonych za udzielenie gwarancji, jednak punkt ten został usunięty z ostatecznej wersji dokumentu. Ważne jest podkreślenie, że dwustronne umowy bezpieczeństwa, które Ukraina zawarła z około 30 krajami, pozostaną w mocy.
Rosyjskie Zobowiązania i Integracja Europejska w Nowym Planie
Plan wymaga od Rosji sformalizowania swojego stanowiska o nieagresji wobec Europy i Ukrainy w odpowiednich ustawach i dokumentach, które następnie zostaną ratyfikowane przez Dumę Państwową. To stanowi istotny warunek z punktu widzenia budowania trwałego pokoju i zaufania. Z kolei Ukraina ma otrzymać jasny harmonogram integracji z Unią Europejską, z potencjalną datą wejścia do UE wyznaczoną na rok 2027 lub 2028, jak zasugerował prezydent Zełenski. Dodatkowo, Ukraina otrzyma krótkoterminowy preferencyjny dostęp do rynku europejskiego.
Kwestie gospodarcze zajmują centralne miejsce w planie. Przewiduje on utworzenie globalnego pakietu rozwojowego, którego celem jest wsparcie odbudowy ukraińskiej gospodarki. Szczegółowy opis pakietu znajduje się w odrębnej umowie. Plan zakłada inwestycje w szybko rozwijające się branże, takie jak technologie, centra danych i sztuczna inteligencja. Stany Zjednoczone i amerykańskie przedsiębiorstwa będą współpracować z Ukrainą w celu modernizacji i eksploatacji infrastruktury gazowej, w tym rurociągów i magazynów. Priorytetem będzie również odbudowa obszarów zniszczonych podczas wojny, modernizacja miast i rozwój infrastruktury.
Odbudowa Ukrainy i Finansowanie: Wyzwania i Perspektywy Nowego Etapu
Odbudowa Ukrainy, szacowana na 800 miliardów dolarów, stanowi ogromne wyzwanie finansowe. Plan zakłada utworzenie kilku funduszy dedykowanych odbudowie gospodarki, zniszczonych obszarów i regionów oraz wsparciu humanitarnemu. Rozszerzona zostanie eksploatacja minerałów i zasobów naturalnych, a Bank Światowy zapewni specjalny pakiet finansowy w celu przyspieszenia tych działań. Utworzona zostanie grupa robocza wysokiego szczebla, na czele której stanie czołowy światowy ekspert finansowy, odpowiedzialny za nadzór nad realizacją strategicznego planu odbudowy i przyszłego dobrobytu.
Ukraina ma również przyspieszyć proces negocjacji umowy o wolnym handlu ze Stanami Zjednoczonymi. Zapewnienie dostępu do amerykańskiego rynku stanowi istotny element wsparcia gospodarczego dla Ukrainy. Ponadto, Ukraina potwierdza swoje zobowiązanie do pozostania państwem nieposiadającym broni jądrowej, zgodnie z Traktatem o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej. Kluczowe dla bezpieczeństwa regionalnego jest również kwestia kontroli nad Zaporoską Elektrownią Atomową oraz przywrócenie działania elektrowni wodnej w Kachowce. Waszyngton proponuje wspólne zarządzanie Zaporoską Elektrownią Atomową przez Ukrainę, Rosję i USA, z podziałem kontroli w proporcji 33 procent dla każdego kraju.
Ten nowy plan pokojowy stanowi ambitną próbę zakończenia konfliktu i zapewnienia Ukrainie stabilnej przyszłości. Jego realizacja będzie wymagała jednak zaangażowania wszystkich stron, w tym Rosji, która musi wyrazić zgodę na zawarte w nim warunki. Sukces planu zależy również od skuteczności mechanizmów monitorowania i egzekwowania zobowiązań, a także od zapewnienia odpowiedniego finansowania odbudowy Ukrainy. Wiele wskazuje na to, że przyszłość Ukrainy będzie w dużej mierze zależeć od tego, czy ten nowy plan zostanie przyjęty i skutecznie wdrożony.
Analiza tego planu pokazuje, że Stany Zjednoczone dążą do stworzenia kompleksowego rozwiązania, które uwzględnia zarówno aspekty bezpieczeństwa, jak i gospodarcze. Jednocześnie, plan ten jest obwarowany warunkami, które wymagają od Rosji realnych ustępstw. Czy Rosja będzie skłonna do podjęcia tych ustępstw, pozostaje otwartym pytaniem. Ostateczny wynik negocjacji będzie miał kluczowe znaczenie dla przyszłości Ukrainy i stabilności w regionie.
Nowy plan pokojowy dla Ukrainy to ważny dokument, który może stanowić punkt zwrotny w konflikcie. Jego realizacja będzie jednak wymagała determinacji, kompromisów i zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron. Przyszłość pokaże, czy uda się przekształcić ten plan w trwały pokój.
