Warszawa, 12 marca 2026 – Nowelizacja Karty Nauczyciela, wchodząca w życie 1 stycznia 2026 roku, wprowadza nowe nagrody jubileuszowe dla nauczycieli. Jednakże, sposób wdrożenia tych zmian budzi poważne kontrowersje, ponieważ wyklucza z możliwości otrzymania świadczenia około 6 tysięcy doświadczonych nauczycieli, którzy osiągnęli 45-letni staż pracy przed końcem 2025 roku. Przepisy te, choć mają na celu uhonorowanie długoletniej służby w edukacji, spotykają się z zarzutami dyskryminacji i braku sprawiedliwości.
Szczegóły nowelizacji i jej konsekwencje
Zgodnie z nowymi regulacjami, nauczyciele, którzy w dniu 31 grudnia 2025 roku nie osiągną 40-letniego stażu pracy, nie będą uprawnieni do otrzymania nagrody jubileuszowej w wysokości 300% wynagrodzenia miesięcznego. Podobnie, nauczyciele z 45-letnim stażem przed tą datą zostaną pominięci przy przyznawaniu nowej nagrody w wysokości 400% wynagrodzenia. Oznacza to, że świadczenie to przysługiwać będzie jedynie tym pedagogom, którzy osiągną wymagany staż pracy po 31 grudnia 2025 roku.
Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN) szacuje, że około 33 tysięcy nauczycieli nie otrzyma podwyższonego świadczenia po 40 latach pracy, a 6 tysięcy zostanie pozbawionych możliwości otrzymania nagrody za 45 lat służby. Ta sytuacja dotyczy przede wszystkim nauczycieli, którzy rozpoczęli swoją karierę zawodową w latach 80. i 90. XX wieku. Wprowadzenie tych zmian, gdyby nastąpiło wcześniej, np. 1 września 2025 roku, wymagałoby dodatkowych środków w budżecie państwa w wysokości około 389 milionów złotych.
Argumentacja MEN i reakcja środowiska nauczycielskiego
Wiceminister Henryk Kiepura w odpowiedzi na interpelacje poselskie podkreślił, że prawo nie działa wstecz, chyba że ustawodawca wyraźnie wprowadzi taki wyjątek. Argumentuje, że przyznanie nagrody również starszym nauczycielom naruszyłoby zasadę stabilności i pewności prawa. Jako przykład podaje sytuację z 1997 roku, kiedy wprowadzono nagrodę za 40 lat pracy, również bez uwzględnienia nauczycieli z wcześniejszym stażem.
MEN odrzuca zarzuty dyskryminacji, argumentując, że wprowadzenie nowego uprawnienia stanowi wyraz swobody ustawodawcy w kształtowaniu polityki społecznej i wynagrodzeniowej państwa. Jednakże, stanowisko to spotyka się z ostrą krytyką ze strony związków zawodowych i części posłów. W interpelacjach podkreśla się, że takie rozwiązanie jest niesprawiedliwe wobec nauczycieli, którzy przez wiele lat poświęcili się edukacji i wychowaniu kolejnych pokoleń.
Głosy z terenu i analiza prawna
Nauczyciele, z którymi rozmawialiśmy, wyrażają głębokie rozczarowanie i poczucie niesprawiedliwości. “Pracowałem w szkole przez 46 lat, wychowałem setki uczniów i teraz okazuje się, że nie jestem uprawniony do nagrody, którą dostaną ci, którzy zaczęli pracę później?” – pyta pan Janusz, nauczyciel historii z Warszawy. Podobne głosy rozpaczy i frustracji docierają z różnych regionów kraju.
Eksperci z zakresu prawa pracy wskazują, że choć zasada niedziałania prawa wstecz jest powszechnie akceptowana, w tym przypadku można mówić o nieuzasadnionym ograniczeniu prawa do świadczenia. Podkreślają, że nowelizacja Karty Nauczyciela, choć formalnie zgodna z prawem, budzi poważne wątpliwości etyczne i moralne. W ich opinii, MEN mogło zastosować inne rozwiązania, które uwzględniłyby interesy wszystkich nauczycieli, niezależnie od daty rozpoczęcia pracy.
Kwestia budżetowa a wartość pracy doświadczonych nauczycieli
Kwestia budżetowa jest niewątpliwie istotna, jednak wielu ekspertów uważa, że oszczędności uzyskane na pominięciu doświadczonych nauczycieli są nieproporcjonalne do szkód wyrządzonych wizerunkowi państwa i morale środowiska edukacyjnego. Argumentują, że inwestycja w nauczycieli, którzy przez wiele lat oddali się swojej pracy, powinna być priorytetem.
Ponadto, pominięcie doświadczonych nauczycieli może prowadzić do ich demotywacji i w konsekwencji do odpływu kadr z zawodu. W sytuacji, gdy system edukacji boryka się z niedoborem nauczycieli, takie rozwiązanie wydaje się krótkowzroczne i szkodliwe. Warto zauważyć, że doświadczeni nauczyciele posiadają nie tylko bogatą wiedzę i umiejętności pedagogiczne, ale także cenne doświadczenie w pracy z uczniami o różnych potrzebach i możliwościach.
Przyszłość nagród jubileuszowych i perspektywy zmian
Obecnie nie zapowiada się na zmiany w nowelizacji Karty Nauczyciela. MEN stoi na stanowisku, że przepisy są jasne i nie podlegają interpretacji. Jednakże, presja ze strony środowiska nauczycielskiego i części polityków może zmusić rząd do ponownego rozważenia tej kwestii.
Wiele zależy od dalszych działań związków zawodowych i organizacji pozarządowych, które zapowiadają kontynuację protestów i działań prawnych. Kluczowe będzie również zaangażowanie opinii publicznej w tę sprawę. Doświadczeni nauczyciele zasługują na godne uhonorowanie swojej pracy i nie powinni być dyskryminowani ze względu na datę rozpoczęcia kariery zawodowej. Warto pamiętać, że to właśnie oni kształtują przyszłe pokolenia i wnoszą ogromny wkład w rozwój społeczeństwa.
Sprawa nagród jubileuszowych dla nauczycieli pokazuje, jak ważne jest uwzględnianie różnych perspektyw i interesów przy tworzeniu prawa. Niezbędny jest dialog między rządem, środowiskiem nauczycielskim i ekspertami, aby znaleźć rozwiązania, które będą sprawiedliwe i korzystne dla wszystkich.
