Negocjacje pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Białorusią doprowadziły do częściowego zniesienia sankcji nałożonych na Białoruś, w szczególności na producenta nawozów potasowych, Belaruskali. Decyzja ta, ogłoszona 6 grudnia 2023 roku w Mińsku przez specjalnego wysłannika prezydenta Donalda Trumpa, Johna Coale’a, ma być pierwszym krokiem w normalizacji stosunków między oboma krajami.
Kontekst polityczny i gospodarczy
Białoruś, będąca bliskim sojusznikiem Rosji, od lat znajduje się w międzynarodowej izolacji, obciążona sankcjami nałożonymi przez Zachód. Sankcje te są odpowiedzią na brutalne tłumienie protestów społecznych, łamanie praw człowieka oraz umożliwienie Rosji wykorzystania terytorium białoruskiego do agresji na Ukrainę w 2022 roku. Negocjacje z USA stanowią próbę przełamania tej izolacji i poprawy sytuacji gospodarczej kraju. Białoruś jest jednym z największych na świecie producentów potasu, kluczowego składnika nawozów, a sankcje na Belaruskali miały znaczący wpływ na globalny rynek nawozów.
John Coale, specjalny wysłannik prezydenta Trumpa ds. Białorusi, poinformował, że zniesienie sankcji jest “bardzo dobrym ruchem ze strony USA dla Białorusi”. Zgodnie z jego słowami, decyzja ta jest rezultatem instrukcji prezydenta Trumpa i ma na celu stworzenie warunków do dalszej normalizacji relacji. Coale podkreślił, że w miarę postępów w dialogu, kolejne sankcje będą stopniowo znoszone. “W miarę normalizacji stosunków między dwoma krajami, coraz więcej sankcji będzie znoszonych” – powiedział przedstawiciel USA, cytowany przez agencję BelTA.
Warunki i oczekiwania obu stron
Kluczowym elementem negocjacji jest kwestia uwolnienia więźniów politycznych. John Coale otrzymał od prezydenta Trumpa zadanie wynegocjowania z Alaksandrem Łukaszenką uwolnienia kolejnych osób przetrzymywanych w białoruskich więzieniach z powodów politycznych. Według informacji agencji Reutera, administracja Trumpa i władze Białorusi prowadziły rozmowy o możliwym uwolnieniu co najmniej 100 więźniów politycznych.
W zamian za zniesienie sankcji, Stany Zjednoczone oczekują od Białorusi konkretnych działań w zakresie przestrzegania praw człowieka i demokratyzacji. Jednakże, szczegółowe warunki porozumienia nie zostały jeszcze publicznie ujawnione. Agencja Reutera podkreśla, że nie jest jasne, jakie działania strona białoruska podejmie w zamian za ograniczenie sankcji.
Rola Białorusi w konflikcie na Ukrainie
W trakcie negocjacji poruszono również kwestię wojny na Ukrainie. John Coale zauważył bliskie relacje między Alaksandrem Łukaszenką a Władimirem Putinem, podkreślając, że białoruski prezydent posiada doświadczenie w kontaktach z rosyjskim przywódcą i może odgrywać rolę mediatora. “Prezydent (Białorusi) ma długą historię kontaktów z Putinem i potrafi mu doradzać. To bardzo przydatne w tej sytuacji” – stwierdził wysłannik Trumpa. Jednakże, zaznaczył również, że nie wszystkie rady Łukaszenki zostaną przyjęte przez Putina.
Negocjacje odbywają się w kontekście zmieniającej się sytuacji geopolitycznej w regionie. Białoruś, będąc strategicznym partnerem Rosji, odgrywa istotną rolę w konflikcie na Ukrainie. Zachód obawia się, że Łukaszenka może udzielić Rosji dalszego wsparcia militarnego, co mogłoby doprowadzić do eskalacji konfliktu.
Poprzednie działania i obecna sytuacja
Wcześniej, we wrześniu 2023 roku, wizyta amerykańskiej delegacji kierowanej przez Johna Coale’a doprowadziła do uwolnienia 51 więźniów politycznych, w tym dwóch obywateli Polski. W zamian USA zniosły sankcje wobec białoruskich linii lotniczych Belavia. Jednakże, sytuacja w zakresie praw człowieka na Białorusi pozostaje nadal poważna. Centrum Praw Człowieka “Wiasna” zakwalifikowało 157 kolejnych osób jako więźniów politycznych po uwolnieniu z września.
Negocjacje z USA stanowią dla Łukaszenki szansę na poprawę relacji z Zachodem i złagodzenie sankcji, które negatywnie wpływają na gospodarkę Białorusi. Jednakże, sukces tych negocjacji zależy od gotowości Łukaszenki do podjęcia konkretnych działań w zakresie przestrzegania praw człowieka i demokratyzacji.
Obecna sytuacja jest dynamiczna i wymaga dalszej obserwacji. Przyszłość relacji między USA a Białorusią pozostaje niepewna, a dalsze kroki będą zależały od postępów w dialogu i realizacji porozumień. Negocjacje te stanowią ważny test dla białoruskiego reżimu i jego gotowości do współpracy z Zachodem.
Łukaszenka rządzi Białorusią od ponad trzech dekad, a kraj ten wielokrotnie stawał się obiektem sankcji ze względu na łamanie praw człowieka i wspieranie agresji Rosji. Negocjacje z USA mogą być postrzegane jako próba zmiany tej sytuacji, ale ich ostateczny rezultat pozostaje niejasny.
Negocjacje te są przykładem złożonej gry dyplomatycznej, w której Stany Zjednoczone starają się wykorzystać swoje wpływy, aby wpłynąć na politykę Białorusi i przyczynić się do rozwiązania kryzysu humanitarnego w tym kraju.
Warto podkreślić, że negocjacje te odbywają się w kontekście globalnych napięć i zmieniającego się układu sił na arenie międzynarodowej.
