Nie jest to sytuacja typowa dla państw członkowskich Unii Europejskiej: Bułgaria, kraj pogrążony w kryzysie politycznym i bez budżetu na 2026 rok, 1 stycznia 2026 roku dołączy do strefy euro. Decyzja ta, choć technicznie spełniająca kryteria zbieżności, wywołuje głębokie podziały w społeczeństwie, odzwierciedlając silne napięcia między orientacją prozachodnią a sympatiami wobec Rosji.
Polityczny Chaos i Ekonomiczna Stabilność
Bułgaria znajduje się w wyjątkowo trudnej sytuacji politycznej. Rząd podał się do dymisji, a parlament nie zdołał wyłonić nowego gabinetu. Mimo to, 6 grudnia 2025 roku, parlament zatwierdził plan wejścia do strefy euro, co spotkało się z protestami części społeczeństwa. Nie jest to jednak zaskoczenie dla obserwatorów, którzy zwracają uwagę na długotrwałą politykę fiskalną Bułgarii.
Kraj ten wyróżnia się na tle innych państw UE niskim zadłużeniem publicznym, wynoszącym zaledwie 25% PKB, co jest znacznie poniżej dopuszczalnego limitu 60%. Ta oszczędna polityka fiskalna, często określana jako “pruskość Bałkanów”, pozwoliła Bułgarii spełnić kryteria zbieżności wymagane do przyjęcia euro. W 2025 roku gospodarka Bułgarii wzrosła o około 3%, a stopa bezrobocia spadła poniżej 4%, co dodatkowo wzmocniło argumenty za wejściem do strefy euro.
Kurs Walutowy i Historyczne Powiązania
Kurs wymiany bułgarskiego lewa na euro ustalono na poziomie 1,95583 lewa za 1 euro. Ten kurs nie jest przypadkowy – nawiązuje do historycznego powiązania lewa z marką niemiecką w latach 90. XX wieku. W tamtym okresie, po okresie hiperinflacji, Bułgaria zdecydowała się na stałe powiązanie swojej waluty z marką niemiecką, aby ustabilizować gospodarkę. Po wprowadzeniu euro w Niemczech, powiązanie to zostało przeniesione na nową walutę i utrzymywane do dziś.
Decyzja o przyjęciu euro ma również na celu zwiększenie poparcia dla Unii Europejskiej w Bułgarii. Europejski Bank Centralny (EBC) powołuje się na badania, które wskazują, że sprzeciw wobec euro zazwyczaj słabnie po jego wprowadzeniu, co miało miejsce w Niemczech, Słowenii, na Cyprze, Malcie i w Chorwacji. Wielu ekonomistów oczekuje, że unijna waluta nada dodatkowego impulsu bułgarskiej gospodarce, a agencje ratingowe już podniosły swoje oceny dla kraju.
Podziały Społeczne i Wpływy Rosji
Jednak wejście Bułgarii do strefy euro wywołuje również poważne obawy i sprzeciw. Nie jest to jedynie kwestia obaw przed wzrostem cen, jak to często bywa w innych krajach. W Bułgarii sprzeciw ten wynika z głębokich podziałów społecznych i silnych sympatii wobec Rosji, które są zakorzenione w historii i kulturze kraju.
Wielu Bułgarów postrzega Rosję jako obrońcę chrześcijaństwa na Bałkanach i kraj, który “wyzwolił” ich spod okupacji osmańskiej. Ta nostalgia za przeszłością i nieufność wobec Zachodu znajdują odzwierciedlenie w polityce. Obecny prezydent Bułgarii, Rumen Radew, jest znany z prorosyjskich poglądów, choć wcześniej rządy sprawowały partie proeuropejskie. Nie można ignorować faktu, że te rozbieżności w orientacji politycznej stanowią poważne wyzwanie dla integracji Bułgarii z Unią Europejską.
Monety Euro z Cyrylicą: Symbol Podziałów
Symbolem tych podziałów są również nowe monety euro. Awersy monet są standardowe dla wszystkich państw strefy euro, ale rewersy zostały zaprojektowane przez Bułgarię. Co istotne, napisy na rewerach są zapisane cyrylicą, podobnie jak w rosyjskim alfabecie. Widnieje tam napis “БЪЛГАРИЯ” (Bŭlgarija), czyli nazwa kraju w języku bułgarskim. Nie jest to jedynie kwestia językowa – jest to również symbol tożsamości narodowej i kulturowej, który może być interpretowany jako wyraz preferencji dla Rosji.
Ta decyzja wywołała kontrowersje i protesty ze strony zwolenników silniejszych więzi z Zachodem, którzy obawiają się, że użycie cyrylicy na monetach euro może pogłębić podziały w społeczeństwie i osłabić europejską tożsamość Bułgarii. Nie jest jasne, jak te napięcia wpłyną na przyszłość Bułgarii w strefie euro i w Unii Europejskiej.
Konsekwencje i Perspektywy
Przystąpienie Bułgarii do strefy euro, mimo wewnętrznych podziałów i braku stabilnego rządu, jest bezprecedensowym wydarzeniem. Nie jest wykluczone, że unijna waluta może przyczynić się do stabilizacji gospodarczej kraju, ale jednocześnie może pogłębić istniejące napięcia społeczne i polityczne. Przyszłość Bułgarii w strefie euro zależy od wielu czynników, w tym od zdolności do przezwyciężenia wewnętrznych podziałów i budowania konsensusu społecznego.
Sytuacja w Bułgarii pokazuje, że integracja europejska to proces złożony i wymagający, który nie zawsze przebiega gładko. Nie można ignorować lokalnych uwarunkowań i specyfiki kulturowej, które mogą wpływać na postrzeganie Unii Europejskiej i jej polityki. Przyszłość pokaże, czy Bułgaria zdoła wykorzystać szanse, jakie daje strefa euro, czy też stanie się kolejnym przykładem państwa rozdartych wewnętrznymi konfliktami.
