To zjawisko, choć nie zawsze szeroko omawiane, ma ogromny wpływ na warunki pogodowe w Polsce i na całym świecie. Blokada atmosferyczna, czyli niemal nieruchomy obszar wysokiego ciśnienia, może prowadzić do długotrwałych mrozów, intensywnych opadów śniegu i poważnych zakłóceń w codziennym funkcjonowaniu. 6 grudnia 2025 roku, synoptycy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) ogłosili wzmocnienie się blokady nad Europą Wschodnią, co zapowiada przedłużającą się zimową aurę dla Polski.
Co to jest blokada atmosferyczna i dlaczego jest tak ważna?
Blokada atmosferyczna to rozległy, stabilny układ wyżowy, który utrzymuje się nad danym regionem przez dłuższy czas – od kilku dni do nawet kilku tygodni. To zjawisko zakłóca normalny przepływ mas powietrza, hamując ruch frontów atmosferycznych. Można to porównać do korka na autostradzie, gdzie pojazdy nie mogą się przemieszczać. W atmosferze, blokada uniemożliwia przesuwanie się układów niskiego ciśnienia, co skutkuje utrzymywaniem się tego samego typu pogody nad danym obszarem. Europejskie Centrum Prognoz Średnioterminowych (ECMWF) regularnie monitoruje powstawanie i rozwój blokad atmosferycznych, podkreślając ich znaczenie dla prognozowania pogody.
To zjawisko jest szczególnie niebezpieczne zimą, ponieważ sprzyja napływowi mroźnego powietrza z północy i wschodu. Blokada działa jak bariera, uniemożliwiając napływ cieplejszych mas powietrza z zachodu, co prowadzi do utrzymywania się niskich temperatur i obfitych opadów śniegu. Według danych IMGW, blokady atmosferyczne odpowiadają za około 60% ekstremalnych zimowych zjawisk w Europie Środkowej.
Jak blokada prowadzi do długotrwałych mrozów i śniegu?
Gdy blokada się utrwala, zimne powietrze napływa do regionu, ale nie ma możliwości jego wypłynięcia. Ciepłe masy powietrza nie mogą go wyprzeć, co skutkuje utrzymywaniem się mrozu dzień po dniu. To prowadzi do zamarzania dróg, problemów z transportem i zwiększonego zapotrzebowania na energię. Każda kolejna noc przynosi dalsze spadki temperatury, a śnieg nie topnieje, pogłębiając problemy. Brytyjski Met Office podkreśla, że długotrwałość blokady jest kluczowym czynnikiem determinującym jej negatywne skutki.
W przypadku blokady zaobserwowanej 6 grudnia 2025 roku, prognozy IMGW wskazują na utrzymywanie się temperatur poniżej -10°C w wielu regionach Polski przez co najmniej tydzień. Oczekiwane są również obfite opady śniegu, które mogą osiągnąć nawet 30 cm w górskich rejonach. To stwarza poważne zagrożenie dla infrastruktury i bezpieczeństwa publicznego.
Przykłady blokad atmosferycznych w Polsce i na świecie
To zjawisko nie jest nowe i w historii Polski zdarzały się już blokady atmosferyczne, które prowadziły do ekstremalnych warunków pogodowych. Znane przykłady to zimy 1928/1929, 1939/1940, 1962/1963 i 1978/1979, kiedy to mroźne powietrze zostało “uwięzione” nad krajem, a temperatury przez długi czas pozostawały bardzo niskie. W tych okresach odnotowano liczne przypadki zamarznięć, przerw w dostawach energii i utrudnień w transporcie.
Podobne sytuacje miały miejsce również w innych częściach świata. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, silne układy blokujące regularnie sprzyjają spływowi arktycznego powietrza daleko na południe. Amerykańska Narodowa Administracja Oceaniczna i Atmosferyczna (NOAA) regularnie opisuje takie przypadki, tłumacząc je zmianami w przebiegu prądu strumieniowego. To prowadzi do nagłych, długotrwałych mrozów i intensywnych opadów śniegu, powodując poważne problemy dla mieszkańców.
Skutki blokady dla życia codziennego
Długotrwałe mrozy i obfite opady śniegu związane z blokadą atmosferyczną mają poważne konsekwencje dla życia codziennego. Problemy z transportem, przerwy w dostawach energii, wzrost liczby wypadków i konieczność ogrzewania domów generują dodatkowe koszty i obciążają systemy infrastrukturalne. To może prowadzić do paraliżu życia w miastach i wsiach.
IMGW ostrzega, że w przypadku blokady z 6 grudnia 2025 roku, należy spodziewać się poważnych utrudnień w ruchu drogowym i kolejowym. Zaleca się unikanie podróży, jeśli nie są one absolutnie konieczne. Ponadto, apeluje się do mieszkańców o oszczędzanie energii i przygotowanie się na ewentualne przerwy w dostawach prądu. To wymaga odpowiedzialnego podejścia i współpracy ze służbami ratunkowymi.
To zjawisko wpływa również na rolnictwo. Długotrwałe mrozy mogą uszkodzić uprawy zimowe i spowodować straty w produkcji rolnej. Hodowcy zwierząt muszą zapewnić im odpowiednie warunki, aby uniknąć hipotermii i chorób. To wymaga dodatkowych nakładów finansowych i pracy.
Dlaczego blokady atmosferyczne stają się coraz częstsze?
Naukowcy wskazują, że zmiany klimatyczne mogą wpływać na częstotliwość i intensywność blokad atmosferycznych. Ocieplenie Arktyki prowadzi do osłabienia różnicy temperatur między biegunem a obszarami umiarkowanymi, co może zakłócać normalny przepływ mas powietrza i sprzyjać powstawaniu blokad. To jest obszar intensywnych badań, a wyniki wskazują na związek między zmianami klimatycznymi a ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.
Badania prowadzone przez ECMWF sugerują, że w przyszłości możemy spodziewać się częstszych i bardziej intensywnych blokad atmosferycznych, co będzie miało poważne konsekwencje dla Europy i innych regionów świata. To wymaga podjęcia działań mających na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i adaptację do zmieniającego się klimatu.
To, co obserwujemy obecnie, jest sygnałem ostrzegawczym. Musimy być przygotowani na ekstremalne zjawiska pogodowe i podjąć działania, aby zminimalizować ich negatywne skutki. Monitorowanie sytuacji, prognozowanie pogody i edukacja społeczeństwa są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
