Ten artykuł analizuje inicjatywę DESA Unicum, mającą na celu zwiększenie widoczności kobiet na rynku sztuki, który historycznie faworyzował twórczość mężczyzn. 6 grudnia 2023 roku dom aukcyjny DESA Unicum oficjalnie uruchomił platformę “Sztuka kobiet”, dedykowaną promowaniu artystek, kolekcjonerek i edukacji w zakresie roli kobiet w sztuce. Inicjatywa ta ma na celu zniwelowanie nierówności i zwrócenie uwagi na niedoceniony wkład kobiet w rozwój tej dziedziny.
Historyczne uwarunkowania marginalizacji kobiet w sztuce
Agata Szkup, prezes DESA Unicum, w rozmowie z Business Insider Polska, podkreśla, że marginalizacja kobiet w sztuce wynikała z braku odpowiednich warunków do rozwoju. “Wynikało to przede wszystkim z braku warunków, a właściwie możliwości, aby zaistnieć w świecie sztuki” – stwierdza Szkup. Przez stulecia dostęp do edukacji artystycznej był dla kobiet ograniczony, a bariery społeczne i kulturowe utrudniały im zdobycie uznania i zaistnienie na rynku. Te czynniki historyczne doprowadziły do sytuacji, w której twórczość kobiet była niedostatecznie reprezentowana w galeriach, muzeach i na aukcjach.
Kluczowym problemem był brak możliwości rozwoju. Brak wsparcia społecznego, politycznego i kulturowego dla artystek znacząco ograniczał ich perspektywy. Dostęp do edukacji był istotnie ograniczony przez wiele stuleci, co uniemożliwiało kobietom zdobycie niezbędnych umiejętności i wiedzy. Ta sytuacja skutkowała niedoreprezentacją kobiet w kanonie sztuki i utrwalaniem stereotypów.
Platforma “Sztuka kobiet” – kompleksowe podejście do promocji
DESA Unicum odpowiada na te wyzwania, uruchamiając platformę “Sztuka kobiet”. Platforma ta ma na celu zwiększenie widoczności kobiet na wszystkich etapach kariery artystycznej. “Platforma ‘Sztuka kobiet’ ma na celu zwiększanie widoczności kobiet w świecie sztuki, niezależnie od tego, na jakim etapie drogi twórczej się znajdują” – wyjaśnia Agata Szkup. Projekt obejmuje stronę internetową z inspirującymi treściami, cykl wydarzeń (wystawy, aukcje), oraz program edukacyjny.
Program edukacyjny skupia się na organizacji spotkań z artystkami, kuratorkami, kolekcjonerkami i historyczkami sztuki. Celem jest zwrócenie uwagi na literaturę poświęconą kobietom-artystkom i promowanie ich dorobku. Platforma nie ogranicza się jedynie do promocji artystek, ale także zwraca uwagę na rolę kobiet jako kolekcjonerek i mecenasek sztuki. Przez długi czas kolekcjonowanie sztuki i mecenat było postrzegane jako domena mężczyzn, jednak sytuacja ta ulega zmianie.
Rosnąca popularność artystek na rynku aukcyjnym
Agata Szkup zauważa pozytywny trend na rynku sztuki współczesnej. “Jeśli patrzymy na sztukę współczesną na rynku aukcyjnym, to najpopularniejszymi artystami eksportowymi są często właśnie kobiety” – podkreśla. Magdalena Abakanowicz i Alina Szapocznikow są uznawane za ikony polskiej sztuki, a ich prace cieszą się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów. Ponadto, międzynarodową sławę zdobywa Ewa Juszkiewicz, a także Aleksandra Waliszewska i Agata Kus.
Wzrost popularności artystek przekłada się na wyniki sprzedaży na aukcjach. DESA Unicum obserwuje rosnące zainteresowanie twórczością kobiet zarówno ze strony polskich, jak i zagranicznych kolekcjonerów. Ten trend jest wspierany przez rosnącą liczbę kobiet-kolekcjonerek, które odważnie inwestują w sztukę kobiet i tworzą własne kolekcje. Grażyna Kulczyk i Sylwia Kurpa są przykładami kobiet, które odgrywają kluczową rolę w promowaniu sztuki kobiet.
Statystyki i wyzwania – globalny obraz rynku sztuki
Pomimo pozytywnych zmian, kobiety nadal stanowią mniejszość na globalnym rynku sztuki. Według danych z 2022 roku, obrót pracami artystek stanowił zaledwie nieco ponad 9% całości rynku sztuki. “Przypuszczam, że sprzedaż twórczości samego Picassa przewyższała łączne wyniki prac kobiet” – zauważa Agata Szkup, co ilustruje skalę nierówności. Ponadto, w National Gallery w Londynie nazwiska kobiet reprezentują mniej niż 1% wszystkich obiektów.
Te statystyki wskazują na potrzebę dalszych działań na rzecz równouprawnienia w świecie sztuki. Konieczne jest promowanie edukacji artystycznej dla dziewcząt i kobiet, wspieranie artystek na każdym etapie kariery, oraz zwiększanie reprezentacji kobiet w instytucjach artystycznych. Ten rynek sztuki potrzebuje rewolucji, aby w pełni wykorzystać potencjał twórczy kobiet i zapewnić im równe szanse.
Inicjatywa DESA Unicum jest krokiem w dobrą stronę, ale wymaga dalszego rozwoju i współpracy z innymi instytucjami artystycznymi. Ten projekt ma potencjał, aby zmienić oblicze rynku sztuki i przyczynić się do stworzenia bardziej zrównoważonego i inkluzywnego środowiska dla artystek i kolekcjonerek. Ten rynek, choć tradycyjnie zdominowany przez mężczyzn, powoli otwiera się na nowe perspektywy, a platforma “Sztuka kobiet” ma w tym kluczową rolę. Ten ruch jest odpowiedzią na długotrwałe nierówności i ma na celu stworzenie bardziej sprawiedliwego i reprezentatywnego świata sztuki. Ten cel jest ambitny, ale osiągalny dzięki zaangażowaniu DESA Unicum i rosnącemu zainteresowaniu sztuką kobiet.
