Zgodnie z decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetycznej (URE), z dniem 1 stycznia 2026 roku przestaną obowiązywać mechanizmy mrożenia cen energii elektrycznej. Chociaż zatwierdzona nowa cena energii dla gospodarstw domowych wyniesie około 495 zł za MWh, co jest nieznacznie niższe od obecnego poziomu zamrożenia (500 zł za MWh), to ostateczny koszt rachunków za prąd wzrośnie. Przyczyną tego wzrostu jest podwyżka opłaty mocowej oraz stawek dystrybucyjnych.
Duże podwyżki stawek dystrybucyjnych energii
Stawki dystrybucyjne energii elektrycznej wzrosną średnio o 9,36 procent. URE tłumaczy tę decyzję koniecznością inwestycji w rozbudowę i modernizację sieci energetycznej. Duże nakłady inwestycyjne są niezbędne dla zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa dostaw energii w przyszłości. Przykładowo, przy średnim zużyciu energii na poziomie 2000 kWh rocznie, miesięczny rachunek za prąd wzrośnie przeciętnie z około 205 zł do 213 zł. To wzrost o 8 zł miesięcznie, co stanowi około 3,9% wzrost kosztów dla przeciętnego gospodarstwa domowego.
Kolejną istotną zmianą, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, jest podwyżka minimalnego wynagrodzenia za pracę. Minimalna płaca brutto wzrośnie do 4806 zł, a minimalna stawka godzinowa do 31,40 zł brutto. Ta podwyżka automatycznie przełoży się na wszystkie świadczenia powiązane z płacą minimalną, takie jak dodatki nocne, odprawy, odszkodowania oraz kwoty wolne od potrąceń. Duże zmiany w minimalnym wynagrodzeniu będą miały bezpośredni wpływ na budżety domowe osób o najniższych dochodach.
Wpływ wzrostu płacy minimalnej na koszty pracy
Wraz z wyższą płacą minimalną, wzrosną także podstawy składek ZUS, co zwiększy całkowity koszt zatrudnienia pracowników i zleceniobiorców. Mechanizm naliczania składek pozostaje niezmieniony, jednak kwoty ulegną podwyższeniu. Dodatkowo, od 2026 roku rozpocznie się proces stopniowego wyłączania dodatków i premii z minimalnego wynagrodzenia, który potrwa do 2029 roku. Celem tego procesu jest zapewnienie, że sama pensja zasadnicza będzie spełniać ustawowe minimum, niezależnie od dodatkowych bonusów czy dodatków funkcyjnych. Dla wielu firm oznacza to konieczność realnego podniesienia podstawowych wynagrodzeń, co może generować duże koszty.
Jedną z najbardziej przełomowych zmian w 2026 roku będzie nowa definicja stażu pracy. Do stażu będą wliczane nie tylko umowy o pracę, ale także umowy zlecenia, działalność gospodarcza oraz inne formy aktywności zarobkowej. To ułatwi pracownikom udokumentowanie swojego doświadczenia zawodowego i może wpłynąć na ich pozycję negocjacyjną na rynku pracy. Duże zmiany w definicji stażu pracy mają na celu zwiększenie elastyczności i uwzględnienie różnorodnych form zatrudnienia.
Wzmocnienie uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy
W 2026 roku planowane jest również wzmocnienie uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Trwają prace nad ustawą, która ma na celu zwiększenie efektywności PIP w walce z nieprawidłowościami na rynku pracy, takimi jak zatrudnianie na umowy cywilnoprawne zamiast na umowy o pracę w sytuacjach, gdy powinna być zastosowana ta ostatnia forma zatrudnienia. Wzmocnienie PIP ma na celu poprawę ochrony praw pracowników i zapewnienie uczciwych warunków pracy. Duże zmiany w przepisach dotyczących PIP mają na celu zwiększenie skuteczności kontroli i egzekwowania prawa pracy.
Przepisy dotyczące mobbingu również zostaną zmodyfikowane w 2026 roku. Definicja mobbingu zostanie doprecyzowana, aby lepiej odróżniać zachowania incydentalne od długotrwałych naruszeń. Nowe przepisy przewidują również wyższe minimalne zadośćuczynienia dla ofiar mobbingu. Celem tych zmian jest wzmocnienie ochrony pracowników przed mobbingiem i ograniczenie nadużyć. Duże zmiany w definicji mobbingu mają na celu zapewnienie skuteczniejszej ochrony ofiar.
Układy zbiorowe pracy i cyfryzacja dokumentacji kadrowej
Od 2026 roku większą rolę zyskają układy zbiorowe pracy, które będą mogły regulować nie tylko kwestie płacowe, ale także organizację pracy, work-life balance oraz wykorzystanie nowych technologii. Równolegle postępuje cyfryzacja dokumentów kadrowych, co umożliwi prowadzenie coraz większej liczby procedur elektronicznie. Cyfryzacja ma na celu usprawnienie procesów administracyjnych i zmniejszenie obciążenia administracyjnego dla firm. Duże zmiany w obszarze cyfryzacji dokumentacji kadrowej mają na celu zwiększenie efektywności i obniżenie kosztów.
Zasady kontroli zwolnień lekarskich również zostaną doprecyzowane w 2026 roku. Utrata prawa do zasiłku będzie możliwa m.in. w przypadku wykonywania pracy zarobkowej lub działań utrudniających powrót do zdrowia. Jednocześnie dopuszczona zostanie praca u innego pracodawcy, o ile nie koliduje z zaleceniami lekarskimi. Zmiany te mają na celu ograniczenie nadużyć związanych ze zwolnieniami lekarskimi i promowanie powrotu do zdrowia. Duże zmiany w kontroli zwolnień lekarskich mają na celu zwiększenie efektywności systemu i ograniczenie oszustw.
Od 1 stycznia 2026 roku zacznie obowiązywać wyższy limit zwolnienia podmiotowego z VAT, który wzrośnie z obecnych 200 tys. zł do 240 tys. zł rocznej sprzedaży. To korzystna wiadomość dla małych i średnich przedsiębiorstw, które będą mogły korzystać ze zwolnienia z VAT przy wyższych obrotach. Duże zmiany w limicie zwolnienia z VAT mają na celu wsparcie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.
Podsumowując, rok 2026 przyniesie szereg istotnych zmian w prawie i gospodarce, które będą miały wpływ na funkcjonowanie firm, sytuację pracowników oraz seniorów. Przedsiębiorcy i pracownicy powinni zapoznać się z tymi zmianami i odpowiednio się do nich przygotować. Duże zmiany wymagają od wszystkich zainteresowanych stron proaktywnego podejścia i dostosowania się do nowych warunków.
