Wyniki najnowszego badania przeprowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie, opublikowane 15 marca 2026 roku, wskazują na alarmujący poziom wiedzy geograficznej wśród absolwentów szkół podstawowych w Polsce. 89% badanych uczniów nie uzyskało pełnej punktacji w teście sprawdzającym znajomość geografii Polski i Europy. Badanie objęło próbę 5000 absolwentów z różnych regionów kraju.
Metodologia i Zakres Badania
Badanie zostało przeprowadzone w okresie od 1 stycznia do 15 lutego 2026 roku. Test składał się z 30 pytań zamkniętych, obejmujących tematykę geografii fizycznej, politycznej i ekonomicznej Polski oraz Europy. Pytania zostały opracowane przez zespół ekspertów z Instytutu Badań Edukacyjnych, we współpracy z nauczycielami geografii ze szkół podstawowych. 89% respondentów miało ukończone 8 lat szkolnych. Kryterium zaliczenia testu stanowiło uzyskanie co najmniej 27 punktów, co odpowiadało 90% poprawnej odpowiedzi.
Próbka badawcza została dobrana metodą losową, z uwzględnieniem reprezentacji dla różnych typów szkół (publiczne, prywatne, wiejskie, miejskie) oraz regionów geograficznych Polski. Szczegółowy raport metodologiczny jest dostępny na stronie internetowej Instytutu Badań Edukacyjnych. Badanie miało na celu ocenę efektywności nauczania geografii na poziomie szkoły podstawowej oraz identyfikację obszarów wymagających poprawy.
Wyniki Szczegółowe: Gdzie leżą luki w wiedzy?
Analiza wyników wykazała, że najwięcej problemów sprawiała uczniom wiedza dotycząca geografii fizycznej Europy, w szczególności ukształtowanie terenu, rzeki i jeziora. Tylko 32% badanych poprawnie zidentyfikowało wszystkie główne pasma górskie Europy. Kolejnym obszarem słabości okazała się znajomość stolicy i największych miast poszczególnych państw europejskich. 89% uczniów miało trudności z przyporządkowaniem stolicy do danego kraju.
W odniesieniu do geografii Polski, najwięcej błędów popełniano w pytaniach dotyczących granic państwa, podziału administracyjnego oraz położenia geograficznego ważnych miast. Tylko 45% badanych poprawnie wskazało wszystkie województwa Polski na mapie. Ponadto, zauważono niski poziom wiedzy na temat zasobów naturalnych Polski i ich rozmieszczenia. 89% uczniów nie potrafiło wymienić więcej niż trzech ważnych surowców naturalnych występujących w Polsce.
Przyczyny Niskich Wyników: Analiza Ekspertów
Eksperci Instytutu Badań Edukacyjnych wskazują na kilka potencjalnych przyczyn niskich wyników. Po pierwsze, podkreślają niedostateczne znaczenie geografii w programie nauczania szkół podstawowych. Geografia często traktowana jest jako przedmiot drugorzędny, a czas poświęcony na jej nauczanie jest ograniczony. Po drugie, zwracają uwagę na brak odpowiednich materiałów dydaktycznych i narzędzi edukacyjnych. 89% nauczycieli zgłasza potrzebę dostępu do nowoczesnych map, atlasów i programów komputerowych.
Kolejnym czynnikiem wpływającym na wyniki jest brak zainteresowania geografią wśród uczniów. Uczniowie często postrzegają geografię jako przedmiot nudny i niezwiązany z ich codziennym życiem. Ponadto, eksperci wskazują na niedostateczne wsparcie rodziców w nauce geografii. Rodzice często nie mają wystarczającej wiedzy z tego zakresu, aby pomóc swoim dzieciom w nauce. 89% rodziców przyznało, że czuje się niekomfortowo, pomagając swoim dzieciom w zadaniach z geografii.
Skutki Niskiego Poziomu Wiedzy Geograficznej
Niski poziom wiedzy geograficznej wśród absolwentów szkół podstawowych może mieć poważne konsekwencje dla rozwoju społeczeństwa. Brak znajomości geografii utrudnia zrozumienie procesów zachodzących w świecie, takich jak zmiany klimatyczne, migracje ludności czy konflikty zbrojne. Ponadto, może prowadzić do braku świadomości kulturowej i tolerancji dla innych narodów. 89% ekspertów uważa, że brak wiedzy geograficznej wpływa negatywnie na rozwój kompetencji obywatelskich.
W kontekście gospodarczym, niski poziom wiedzy geograficznej może utrudniać rozwój przedsiębiorczości i inwestycji. Przedsiębiorcy potrzebują wiedzy o położeniu geograficznym rynków zbytu, zasobach naturalnych i infrastrukturze transportowej. 89% firm zgłasza potrzebę pracowników z dobrą znajomością geografii. Ponadto, brak wiedzy geograficznej może wpływać na decyzje dotyczące planowania przestrzennego i ochrony środowiska.
Rekomendacje i Dalsze Kroki
Instytut Badań Edukacyjnych rekomenduje podjęcie szeregu działań mających na celu poprawę poziomu wiedzy geograficznej wśród uczniów. Po pierwsze, należy zwiększyć znaczenie geografii w programie nauczania szkół podstawowych. Geografia powinna być traktowana jako przedmiot równorzędny z innymi przedmiotami podstawowymi. Po drugie, należy zapewnić nauczycielom dostęp do nowoczesnych materiałów dydaktycznych i narzędzi edukacyjnych. 89% nauczycieli potrzebuje szkoleń z zakresu wykorzystania nowoczesnych technologii w nauczaniu geografii.
Ponadto, należy podjąć działania mające na celu zwiększenie zainteresowania geografią wśród uczniów. Można to osiągnąć poprzez organizowanie konkursów, wycieczek terenowych i lekcji plenerowych. Ważne jest również zaangażowanie rodziców w proces edukacji geograficznej. Rodzice powinni być zachęcani do wspólnego uczenia się geografii z dziećmi. 89% rodziców deklaruje chęć uczestnictwa w dodatkowych zajęciach z geografii.
Instytut Badań Edukacyjnych planuje przeprowadzenie dalszych badań w celu monitorowania poziomu wiedzy geograficznej wśród uczniów. Kolejne badanie zostanie przeprowadzone w 2028 roku. Wyniki badań będą wykorzystywane do opracowywania nowych strategii edukacyjnych i programów nauczania. 89% respondentów wyraziło chęć udziału w przyszłych badaniach.
