W dniu wyborów, o godzinie 21, zamykają lokale wyborcze, a w tym samym momencie media zaczynają prezentować pierwsze wyniki głosowania. Choć te dane nie są oficjalne, to jednak mają ogromne znaczenie dla polityków i komentatorów. Warto zrozumieć, jak działa proces zbierania informacji o wynikach wyborów, aby lepiej ocenić, co się dzieje w kraju.
Jak działają sondaże exit poll?
Sondaże exit poll to kluczowy element wyborczego krajobrazu. Polegają one na zbieraniu danych od wyborców tuż po oddaniu głosu. Dzięki temu można z dużą precyzją oszacować wyniki głosowania dla różnych partii i kandydatów. W Polsce badania te przeprowadza firma Ipsos, która dostarcza wyniki mediom.
W ramach tego przedsięwzięcia, ankieterzy są wysyłani do 500 losowo wybranych lokali wyborczych w całym kraju. Warto zaznaczyć, że losowość nie oznacza przypadkowości, ponieważ miejsca te są dobierane z uwzględnieniem województwa oraz wielkości miejscowości. Na przykład, jeśli lokale wiejskie stanowią 40% wszystkich obwodów głosowania, to w próbie również będzie ich około 40%.
Jak zbierane są dane?
W wytypowanych punktach co dziesiąta osoba jest proszona o wypełnienie anonimowej ankiety po oddaniu głosu. Udział w badaniu jest dobrowolny, a wyborcy deklarują, na kogo oddali głos. Procedura ta pozwala na uogólnienie wyników z próby na całą populację głosujących, co zwiększa prawdopodobieństwo trafności wyników.
Nowoczesne technologie umożliwiają szybkie przetwarzanie danych. Ankieterzy korzystają z aplikacji w smartfonach, aby przesyłać informacje bezpośrednio do centrali. Tam zespół specjalistów analizuje te dane, co pozwala na ogłoszenie wyników tuż po zamknięciu lokali o godzinie 21.
Wyniki exit poll i ich trafność
Wyniki exit poll cechują się dużą trafnością. Ipsos wskazuje, że w 2019 roku wynik PiS oszacowano z dokładnością do 0,1 pkt proc. Cztery lata później średni błąd wynosił 0,78 pkt proc. Jednakże, należy pamiętać, że nie ma prognozy nieomylnej. Błąd statystyczny mieści się w granicach +/- 2 pkt proc., co oznacza, że nie zawsze można być pewnym, czy dana partia przekroczy próg wyborczy wynoszący 5%.
W przypadku zaciętej rywalizacji, jak ta zapowiadana na 1 czerwca między Rafałem Trzaskowskim a Karolem Nawrockim, wstępne dane mogą nie wskazać jednoznacznego zwycięzcy. Dlatego tak ważne jest, aby śledzić wyniki na bieżąco.
Późnym wieczorem, po publikacji exit poll, ogłaszany jest również tzw. late poll. Jest to zaktualizowana wersja szacunków, uwzględniająca oficjalne dane z wybranych komisji wyborczych. Umożliwia to jeszcze dokładniejsze prognozy wyników.
Więcej informacji można znaleźć tutaj oraz w tym artykule.
