W polskim parlamencie rozpoczyna się kolejna debata dotycząca relacji państwa z Kościołem. Posłowie Polski 2050 przedstawili projekt ustawy, który ma na celu zlikwidowanie możliwości nieodpłatnego przekazywania gruntów Skarbu Państwa na rzecz instytucji kościelnych. Propozycja ta bezpośrednio uderza w wieloletni przywilej, z którego korzystał kościół, a jej celem jest uchylenie kontrowersyjnego artykułu 70a ustawy o stosunku państwa do Kościoła. Inicjatorzy zmian podkreślają, że nadszedł czas na uregulowanie tej kwestii w sposób bardziej transparentny i sprawiedliwy dla wszystkich obywateli.
Nowelizacja ma zakończyć praktykę trwającą od ponad trzech dekad. Obecne przepisy, wprowadzone w 1991 roku, pozwalają diecezjom, parafiom oraz zakonom na bezpłatne przejmowanie na własność gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi. Dotyczy to przede wszystkim terenów określanych jako Ziemie Odzyskane, które weszły w granice Polski po II wojnie światowej. Decyzję o przekazaniu nieruchomości podejmuje wojewoda, co zdaniem autorów projektu stwarza pole do niejasnych procedur.
Historyczne korzenie i skala przekazywanych gruntów
Regulacje te miały na celu historyczną rekompensatę, jednak przez lata stały się przedmiotem publicznej krytyki. Skala zjawiska jest znacząca. Zgodnie z przedstawionymi danymi, tylko w latach 2021-2023 kościół otrzymał w ten sposób 144 hektary ziemi o wartości przekraczającej 13 milionów złotych. Od początku lat 90. do połowy 2019 roku państwo przekazało na rzecz Kościoła Rzymskokatolickiego ponad 76 tysięcy hektarów gruntów. Ich szacunkowa wartość, według cen z 2019 roku, mogła sięgać nawet 3,5 miliarda złotych.
Projektodawcy argumentują, że dalsze utrzymywanie tego mechanizmu jest nieuzasadnione ekonomicznie i społecznie. Podkreślają, że ich celem jest nie tylko likwidacja samego przepisu, ale również umorzenie wszystkich postępowań, które są obecnie w toku. To radykalne podejście ma na celu natychmiastowe zatrzymanie procesu przekazywania państwowego majątku.
Jaka przyszłość czeka kościół w kontekście majątkowym?
Polityczna przyszłość projektu pozostaje niepewna, chociaż jego autorzy liczą na szerokie poparcie. Według nieoficjalnych informacji inicjatywę mogą poprzeć Koalicja Obywatelska oraz Lewica. Kluczowe może okazać się stanowisko Polskiego Stronnictwa Ludowego, które w sprawach światopoglądowych i relacji z Kościołem często zajmuje bardziej umiarkowane stanowisko. Dotychczasowe próby zmiany przepisów kończyły się niepowodzeniem, jednak obecna większość sejmowa może inaczej podejść do tej kwestii.
Debata na ten temat z pewnością będzie się toczyć w najbliższych tygodniach, a jej wynik może na stałe zmienić relacje państwa z instytucjami religijnymi. Jeśli chcesz zgłębić ten temat, przeczytaj więcej o historii regulacji, a także zobacz również podobny artykuł o finansach związków wyznaniowych. Niezależnie od finału, sama dyskusja stanowi ważny element analizy finansów publicznych oraz roli, jaką w nowoczesnym państwie powinien odgrywać kościół.
