Świat obiegła informacja o śmierci jednej z najbardziej kontrowersyjnych postaci w najnowszej historii Stanów Zjednoczonych. Assata Shakur, działaczka radykalnych ruchów na rzecz praw Afroamerykanów, zmarła na Kubie w wieku 78 lat. Przez dekady znajdowała się na liście najbardziej poszukiwanych terrorystów FBI, a jej życie stanowiło symbol głębokich podziałów rasowych i politycznych w Ameryce. Informacja o śmierci, którą potwierdziły kubańskie władze, zamyka burzliwy rozdział w historii amerykańskiego radykalizmu, którego symbolem przez dekady była właśnie Assata.
Od aktywistki do uciekinierki
Urodzona jako JoAnne Deborah Byron, weszła na scenę polityczną w burzliwych latach 60. i 70. XX wieku. Była czołową członkinią Partii Czarnych Panter, a później bardziej radykalnej Czarnej Armii Wyzwolenia. Organizacje te walczyły o prawa obywatelskie, ale często sięgały po metody uznawane przez władze za terrorystyczne. Działalność Shakur była odpowiedzią na systemową dyskryminację i brutalność policji, które dotykały czarnoskórą społeczność.
Punktem zwrotnym w jej życiu stał się rok 1973. Została wówczas skazana za zabójstwo policjanta stanowego Wernera Foerstera podczas strzelaniny na autostradzie w New Jersey. Proces od początku budził ogromne kontrowersje. Jej obrońcy argumentowali, że dowody były niewystarczające, a ona sama padła ofiarą politycznego polowania na czarownice. Mimo to, sąd uznał ją za winną i skazał na dożywocie. Jej ucieczka z więzienia o zaostrzonym rygorze w 1979 roku stała się legendą i umocniła jej status ikony w radykalnych kręgach.
Azyl na Kubie i status na liście FBI
Po brawurowej ucieczce Shakur zniknęła na kilka lat. Odnalazła się na Kubie, gdzie w 1984 roku otrzymała azyl polityczny. Kuba, rządzona przez Fidela Castro, udzieliła jej azylu, co było jawnym wyzwaniem rzuconym Stanom Zjednoczonym w szczytowym okresie zimnej wojny. Przez lata amerykańskie władze bezskutecznie domagały się jej ekstradycji. W 2013 roku FBI umieściło ją na liście najbardziej poszukiwanych terrorystów, oferując za pomoc w jej ujęciu nagrodę w wysokości 2 milionów dolarów.
Decyzja o umieszczeniu jej na liście obok członków Al-Kaidy czy Hezbollahu pokazuje, jak poważnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa narodowego USA pozostawała Assata w oczach amerykańskich władz. Dla agencji federalnych była niebezpieczną przestępczynią, która nigdy nie odpowiedziała za swoje czyny. Z kolei dla Kuby i wielu lewicowych środowisk na świecie była uchodźcą politycznym, chronionym przed niesprawiedliwym systemem.
Dziedzictwo Assata: Bohaterka czy terrorystka?
Postać Assaty Shakur, ciotki i matki chrzestnej legendarnego rapera Tupaca Shakura, na zawsze pozostanie przedmiotem sporu. Dla jednych jest bohaterką, symbolem walki o równość i oporu wobec opresji. Jej autobiografia stała się lekturą dla wielu aktywistów, a jej hasła były skandowane podczas protestów. Dla wielu młodych aktywistów, zwłaszcza w ruchu Black Lives Matter, postać Assata stała się inspiracją do walki z niesprawiedliwością.
Jednak dla innych, w tym dla rodziny zamordowanego policjanta i organów ścigania, była i pozostanie terrorystką. Widzą w niej osobę, która stosowała przemoc w imię radykalnej ideologii i uniknęła odpowiedzialności za swoje czyny. Ta dwoistość oceny doskonale ilustruje, jak głęboko podzielone jest amerykańskie społeczeństwo w kwestiach rasy, sprawiedliwości i metod walki politycznej. Spór o to, kim naprawdę była Assata, prawdopodobnie nigdy nie zostanie jednoznacznie rozstrzygnięty, pozostając świadectwem historycznych napięć.
Jej historia jest złożona i wymaga zrozumienia szerszego kontekstu społeczno-politycznego tamtych lat. Aby lepiej poznać tło jej działalności, przeczytaj więcej o historii Partii Czarnych Panter, a także zobacz analizę podobnych spraw z tamtego okresu, które rzucają światło na napięcia rasowe w USA.
